Quloq tomoq

Davolash: asosan uy sharoitida amalga oshiriladi. Og‘ir 
hol larda bemorni infeksion statsionarga yotqizib davolash 
kerak.
Skarlatina A guruhli β -gemolitik streptokokk tomoni-
dan chaqirilgan kasallikdir. U intoksikatsiya va teriga may-
da nuqtali toshma toshishi bilan kechadi. Bu kasallik bilan 
asosan maktabgacha yoshdagi bolalar og‘riydi. Skarlatina-
ning asosiy belgisi – kataral angina. Bunda tanglay bezlari, 
tilcha va tanglay yoychalari qizarib, o‘zgarmagan qattiq 

---

129
tanglay shilliq pardasidan yaqqol chegaralanib turadi. Re-
gionar limfatik bezlar kattalashib, paypaslaganda qattiq va 
og‘riqli bo‘ladi. Til qiр-qizil – «malinali til» (10–12 kun 
davomida shunday) ko‘rinishida bo‘ladi. Kataral angina 
«malinali til» va giрeremiyalangan tana terisidagi mayda 
nuqtali toshma bilan kechadi.
Davolash:  asoratsiz yengil shaklida uy sharoitida, qol-
gan hollarda infeksion statsionarda amalga oshiriladi. Be-
morga qat’iy yotoq rejimi (5–6 kun davomida), antibiotikli 
terapiya buyuriladi. Qon va siydik tahlilini o‘tkazish shart.
Difteriya  halqum, hiqildoq, traxeyalarda yallig‘lanish 
jarayoni bilan kechadigan infeksion kasallik. Unda fibri-
noz pardalar hosil bo‘ladi, yurak-tomir, nerv va siydik 
chi qarish tizimlarida o‘zgarishlarga olib keluvchi umumiy 
intoksikatsiya kuzatiladi. Bemor kasallikning inkubatsion 
davridan boshlab oxirigacha yuqumli hisoblanadi. Inku-
batsion davr bir necha soatdan 12 kungacha davom etadi 
(ko‘pincha 2–7 kun). Kasallik jarayoni joylashishiga qarab, 
uning quyidagi klinik shakllari tavofut qilinadi: og‘iz-hal-
qum, burun, hiqildoq (chin krup), traxeya, bronx, ko‘z va 
burun difleriyasi.
Og‘iz-halqum difteriyasi kasallikning eng keng tar qalgan 
klinik shaklidir (bemorlarning 95–97%). U che garalangan, 
tarqalgan va toksik bo‘lishi mumkin. Che garalangan shak-
liga quyidagilar xos: kasallik o‘tkir boshlanib, qisqa mud-
datga (bir necha soatdan 2 kungacha) tana haroratining 
(38–39°C gacha ko‘tarilishi, bosh og‘rig‘i, bo‘shashish, 
ishtaha pasayishi, yutinganda tomoqda og‘riq kuzatilishi 
bilan kechadi.
Faringoskopiyada tanglay bezlari va tanglay yoychala-
rining ko‘kimtir tusdagi giрeremiyasi aniqlanadi. Bezlar 
kattalashib, ularning yuzasi silliq tortgan bo‘ladi, ularda 
fibrinoz plyonkalar – «pardalar» ko‘rinadi. Plyonkalar ran-
gi oq yoki kulrang bo‘ladi. Ular qiyinlik bilan ko‘chadi, 
ko‘chirilganda shilliq parda qonaydi. Bu plyonkalar buyum 
oynachalari orasiga qo‘yilganda ezilmaydi. Plyonkalar 
9

---

130
5–10 kun kuzatiladi. Regionar limfatik bezlar kattalashib, 
yumshoqroq bo‘ladi, aytarli og‘riq sezilmaydi.
Difteriyaning tarqalgan shaklida fibrinoz pardalar tang-
lay yoychalari, tilcha va halqumning orqa devori shilliq 
pardasiga o‘tib ketgan bo‘ladi. Asta-sekin nafas siqilishi 
boshlanib, bir paytda to‘satgan asfiksiya paydo bo‘lishi 
mumkin. Tovush o‘zgarib, hatto afoniya rivojlanishi ham 
kuzatilgan.
Davolash: zudlik bilan difteriyaga qarshi zardob yubo-
rish, bemorni infeksion shifoxonaga yotqizish va uni 
muntazam shifokor nazorati ostida bo‘lishini ta’minlash 
lozim. Zarurat bo‘lsa intubatsiya va traxeostomiya qilinadi.