Quloq tomoq

Adenoidlar
Adenoidlar – burun-halqum bodomcha bezining giрer-
trofiyasi bo‘lib, ko‘pincha 3–8 yoshgacha bo‘lgan bolalar 
orasida uchraydi. Adenovirus infeksiyasi, griрp, qizamiq, 
skarlatina, bo‘g‘ma (difteriya), rinitlar, sinusitlar, allergi-
ya, sun’iy va aralash ovqatlantirish burun-halqum bodom-
cha bezining o‘sib ketishiga sabab bo‘ladi. Bunda burundan 
nafas olish qiyinlashib, adenoidlar yuz skeleti va ko‘krak 
qafasining qiyshayishiga, kalla ichi bosimining oshishiga, 
rivojlanayotgan bola organizmining funksional o‘zgarish-
lariga sabab bo‘ladi.
Adenoidlar burun-halqum gumbazini butunlay egal-
lab, burun-halqumni qisman yoki tamomila to‘ldirib tura-

---

121
di. Katta-kichikligiga ko‘ra, adenoidlarning 3 ta darajasi 
farqlanadi.
1-daraja – adenoid o‘simtalari dimog‘ suyagining yuqori 
uchdan bir qismini yopib turadi.
2-daraja – adenoidlar burun-halqumning katta qismini 
egallab, xoanalarning uchdan ikki qismini yopib turadi.
3-daraja – xoanalarni butunlay yopib turadi. Kasallik 
burundan nafas olishning qiyinlashuvi, shilliq ajralmaning 
oqib turishi, burunga kirish joyida teri ta’sirlanishi bilan 
xarakterlanadi. Bunda bola og‘zini ochib uxlaydi, uyqusi 
notinch bo‘ladi. Tunda siydikni tuta olmaslik, laringo-
spazm kuzatiladi. Bundan tashqari bola tez-tez shamollab 
turadi. Yuzi shishinqirab, o‘ziga xos ifodasi bo‘ladi: og‘zi 
ochiq turadi, burun-yutqin burmasi silliqlashib, tishlari qi-
yshayib o‘sadi. Oldingi rinoskopiyada burun chig‘anoqlari 
ko‘karib, shishib chiqqani ko‘rinib turadi, umumiy burun 
yo‘lidan shilliq ajraladi.
Karioz tishlari ko‘p bo‘ladi, qattiq tanglay baland tura-
di. Nog‘ora pardalari pushti rangda, bildiruv nuqtalari aniq 
ifodalangan bo‘ladi.
Kasallik burundan nafas olish ning qiyinlashuviga, o‘ziga 
xos tashqi ifoda (yuzning «adenoid» tiрi), oldingi va orqa 
rino skopiyaga, burun-halqumni barmoq bilan tekshirish 
ma’lu motlariga, burun-halqumni optik asboblar yordami-
da tekshi rishga, yutqin rentge-
nografiyasiga asoslanib aniqlana-
di (51–52-rasmlar).
Davolash:  adenoidlarning 
1-darajasida konservativ davo 
choralari buyuriladi. Keyingi 
darajalarida esa jarrohlik usuli 
qo‘l laniladi. Adenoidlar borli-
gi va ular tufayli organizmda 
paydo bo‘lgan patologik o‘zga-
rishlar ope ratsiya qilishni talab 
qiladi.
51 -rasm. Burun-halqumni