Qоzоqbоy yO‘ldоshеv, vаlijоn qоdirоv, jаlоlbеk yO‘ldоshbеkоv

yerlarga” so‘zlarining uch qatorga bo‘lib bеrilishi sababini o‘ylang

http://eduportalasosgaegaliginibiliboling.
	Har bir qatorda ifodalangan fikrning ikkinchisiga qanday a oqasi
	borligini aniqlang.
3.	Tarixda jangovarligi, yovqurligi bilan nom qozong	n turkiy rning
	asl fazilatlaridan mahrum bo‘lganligi ifodalang n: “Ilv sin yigitlar,
	bobir yigitlar, sajdaga bosh qo‘ydi yovga е s q	b” s trl ri
	ma’nosini chaqishga urining.
4.	Shе’rdagi: “Turkda bosh qolmadi...” ta zidagi hukmga munosaba-­
	tingizni bildiring. Shoir nеga shunday xul sa chiqa yapti?
5.	Lirik qahramonni o‘rtagan armon: “...bizga tik qarama” buyurdi
	yovlar, yovlarga tеrs qarab yashadi bari” y ki “tеrs qarab o‘ling”
	dеb yovlar buyurdi, yovlarga tеrs qarab jon bеrdi bari” yoxud
	“tug‘ingiz, — dеdi yov, — tеskari qarab”, yovlarga tеrs qarab
	tug‘ildi bari” satrlarida qay tarzda aks etgani haqida o‘ylang.
6.	Shе’rdagi: “Tug‘il i, t g‘il i, t g‘ildi qullar” satrlarida oqibat
	butun dahshati bilan ifo alangan. Shu oqibatning sababi haqida
	mulohaza yuriting.
7. She’rdagi: “...yovlarga tеrs qarab itlarday hurar, bir-biriga dush-
	man, bir-biridan koj” satrlaridagi adadsiz alam sababini anglating.
8.	Shе’rda: “...boshiga urarlar, faqat boshiga” tarzidagi ta’kid aks
	etgan misralar ma’nosini izohlang.
9. Lirik qahramonning: “Bormi er yigitlar, bormi er qizlar” shakli-
	dagi murojaatida mantiqsizlik yo‘qmi? “Er qiz” tarzidagi birik-
	mani qo‘llashning o‘rinli yoki o‘rinsiz ekani haqida o‘ylab ko‘ring.
10. “Bor bo‘lsa, alarga yetkarib qo‘ying” tarzidagi ifodaga e’tibor
	qiling. “Ularga” emas “alarga”, “yetkazib” emas “yеtkarib”
	ekanligi sababi haqida fikr yuriting.
11.	“Yovga еrs qaragan musulmon emas” hukmining asl manbasi
	haqida o‘qituvchingiz bilan fikrlashib, bunday qat’iy fikr qanday
	253

JANGDA O‘LGAN EMAS BIROR BAHODIR

Jangda o‘lgan emas biror bahodir,

bari halok bo‘lgan xiyonatlardan,

toshday uxlaganda to‘shlarin ochib

yo zahar qo‘shilgan ziyofatlardan.

Biror asotirda bahodirlarni
_{http://eduportal}hattoki,yuzboshliajdaryemagan, ming bir sinoatli yalmog‘izlar ham

tog‘larni o‘ynagan devlar yengm g n.

Bari halok bo‘lgan xiyonatla dan,

bariga orqadan sanchilgan xanjar.

Shunday bo‘lib kelgan azal-u azal,

mana shu jafokash, k ‘hna Vatanda.

Har gal bahodirlar yiqilar ekan

kurakka sanchilgan nomard tig‘idan,

qayta tirilganday bo‘lardi nogoh

har bir bolakayning qorachig‘ida.

Ishongil, hech qachon seni aldamas

sof il latlarning asotirlari,

birorta baho ir o‘lganmas jangda,

qo‘rqoqlar o‘ldirgan bahodirlarni.

Savol va topshiriqlar:

1. Shе’rning boshidagi: “Jangda o‘lgan emas biror bahodir, bari halok bo‘lgan xiyonatlardan” to‘xtamiga qo‘shilasizmi? Nеga?

2. Nima uchun shoir: “bariga orqadan sanchilgan xanjar”, — еgan?

3. “Har gal bahodirlar yiqilar ekan kurakka sanchilgan nomard tig‘idan, qayta tirilganday bo‘lardi nogoh har bir bolakayning qorachig‘ida” to‘rtligini izohlang. Bahodirlarning bolakaylar nigohida tirilganday bo‘lishi sababini anglating.

4. Shе’r so‘nggidagi “qo‘rqoqlar o‘ldirgan bahodirlarni” xulosasini sharhlab bеring.

254

BAXT SO‘ZI

Baxtiyorman degan birgina so‘zni

aytish uchun kerak qancha kuch-chidam, garchi “baxt” so‘zlarning eng yoqimligi, garchi tursa hamki tilning uchida. Og‘ir botmasmikin bu so‘z kimgadir,

_{http://eduportal}tegibketmasmikinoh-vohlariga, qandoq bardosh berib yashayman keyin

baxtsiz kimsalarning nigohlariga.

Avvalo, bu so‘zni o‘zgalar aytsin,

aytsinlar ko‘zlari quvonchga to‘lib.

elning baxti uchun umrini tikkan

shoirlar aytmasin birinchi b ‘lib.

Bu so‘zni bir umr aytmay yashadim, har shodlik kelganda yurdim sekinr q. G‘am so‘zin elimdan avvalroq aytdim, baxt so‘zin aytaman eldan keyinroq.