Qоzоqbоy yO‘ldоshеv, vаlijоn qоdirоv, jаlоlbеk yO‘ldоshbеkоv

Savol va topshiriqlar:

1.	Matlani tahlil qiling. Uning mazmunidan kelib chiqib, “istig‘no
	eli” birikmasining ma’nosini izohlang.
2.	“Umid etgonimiz aksar saodat b ‘tayi Haqdin, Agarchi mis
	erurmiz, qimmati tillog‘a bormasmiz” baytidagi Haqning
	sovg‘asi (bo‘tayi Haq) deganda nima nazarda tutilgan? Bu sovg‘a-­
	dan mid etganlar qaysi maslak (ta’limot) asosida yashaydilar?
3.	“Biz ellar — faqr elimiz, archa nong‘a sabr aylarmiz, G‘araz
	dunyo uchun Iskandar- Dorog‘a bormasmiz” misralarida aks
	etgan qanoat tuyg‘ sini izohlang.

Sayding5 qo‘yab r, sayyod6, sayyora ekan mendek,

Ol domini7 bo‘ynidin, bechora ekan mendek,

O‘z yorini topmasdan ovora ekan mendek,

Iqboli nigun8, baxti ham qora ekan mendek,

Hijron o‘qidin jismi ko‘p yora ekan mendek,

Kuygan jigari, bag‘ri sadpora ekan mendek.

Kes rishtanikim, qilsun chapaklar otub jasta, Hajrida alam tortib, bo‘ldi jigari xasta.

¹ Kamzarofat – bu yerda nopok ma’nosida; ²A’do – yovlar; ³Juz – bo‘lak, qism; oz, mayda; ⁴Fard – bitta, biror; yakka, yolg‘iz; ⁵Sayd – ov; ⁶Sayyod – ovchi; ⁷Dom – tuzoq;


⁸Nigun – egilgan, bukilgan.

121

Tog‘larg‘a chiqib bo‘lsun yori bilan payvasta,

Kel, qo‘yma balo domi birla oni pobasta,

Hijron o‘qidin jismi ko‘p yora ekan mendek,

Kuygan jigari, bag‘ri sadpora ekan mendek.

Besh kun seni davringda bechora xirom1 ets n,

Ohular ila o‘ynab, ayshini mudom etsun,
http://eduportal
Yomg‘ur suvi to‘lganda tog‘ lolani jom ets n,
Haqqingg‘a duo aylab, umrini tamom etsun,
Hijron o‘qidin jismi ko‘p yora ek			n mendek,
Kuygan jigari, bag‘ri sadpora ek			n mendek.
Tog‘da ochilib lola, yer sabza bahor o‘lsa,
Oxir bu nechuk bed	2, lam anga tor o‘lsa,
Chiqmay desa joyidan, uzlatda3 figor4 o‘lsa,
Gar chiqsa banogohi	miga duchor o‘lsa.
Hijron o‘qidin jismi k	‘p y	ra ekan mendek,
Kuygan jigari, bag‘ri sad		ora ekan mendek.

Sargashta bu vo iyda bir boshig‘a rahm etgil,

Yoq toqati ban ingga, bardoshiga rahm etgil,

Rahm tmasang o‘ziga, yo‘ldoshiga rahm etgil,

Yig‘lab s nga termulur, ko‘z yoshig‘a rahm etgil,

Hijron o‘qidin jismi ko‘p yora ekan mendek,

Kuygan jigari, bag‘ri sadpora ekan mendek.

Bechorani zulm aylab, qo‘l, bo‘ynini bog‘labsan,

Har sori chekib-sudrab, o‘ldurgali chog‘labsan,

Ko‘ksini jafo birla lola kabi dog‘labsan,

Sot menga, agar qasding olg‘uvchi so‘roqlabsan,

Hijron o‘qidin jismi ko‘p yora ekan mendek,

Kuygan jigari, bag‘ri sadpora ekan mendek.

Yo‘q hushi, pari tekkan devonag‘a o‘xshaydur, Ko‘z yoshi yana to‘lgan paymonag‘a o‘xshaydur,

¹Xirom – yurishi; ²Bedod – zulm; ³Uzlat – yolg‘izlik; ⁴Figor – yarali.

122

G‘am seli bilan ko‘ngli vayronag‘a o‘xshaydur,

Furqatda bu Sa’dullo hayronag‘a o‘xshaydur,

Hijron o‘qidin jismi ko‘p yora ekan mendek,

Kuygan jigari, bag‘ri sadpora ekan mendek.

	Savol va topshiriqlar:
1.	http://eduportal
	Musaddasning to‘la matnini o‘qib, unda ifodalangan voqea maz-
	munini so‘zlab bering. Unda qanday ruh, kayfiy t yet		kchi ik qi adi?
2.	She’rda qaysi obrazlar ishtirok etmoqda? Ul rga ’rif bering.
3.	“O‘z yorini topmasdan ovora ekan mendek” misr		sini sh rh-
	lang. Nima uchun shoir sayd — ohuni o‘ziga o‘xsh		y pti?
4.	Sayd obrazi she’rda faqat ovlangan ohuni ifodalaydimi yoki
	majoziy ma’nosi bormi?
5.	Sayyod obraziga munosabat bildiring. U kimla ning timsolini
	gavdalantiradi?
6.	Lirik qahramon Sizda qanday taassur t q ldirdi? Ohuga
	munosabatiga ko‘ra ni o‘zingizga yaqin sezyapsizmi?
7.	Ushbu she’rga Siz qanday nom (sarlavha) qo‘yardingiz?

Kashmirda

Bir qamar siymoni ko‘r im baldayi Kashmirda, Ko‘zlari mas’hur- 1 yuz jodu erur tasxirda2.

Zarra-zarra zar sochar boshig‘a har kun oftob, Subh kelgach kecha yotib chashmai Iksirda3.

Bir ko‘rib chohi zaqan Horut ila Morut4 ikov, Chohi Bobil ichra qolmishlar bo‘lak tadbirda.

Lam’ayi5 quyg‘och ko‘zidin aning barqi nigoh, Tezlik javharlari gar bo‘lsa har shamshirda.

¹Mas’ ur – joduli; ²Tasxir – zabt etish, qo‘lga olish; ³Iksir – jannatdagi bir buloq; ⁴Horut va Morut – rivoyatga ko‘ra ko‘kdan ingan farishtalar bo‘lib, gunohlari uchun Bobil qu-dug‘iga tashlanganlar; ⁵Lam’a – porlagan nur.

123

Qoshi uzra xolining asroridin bir nuqtadur, “Surayi Nun” o‘qudum payvasta har tafsirda.

Forig‘ ermas hech kim ul dilraboning ishqidin, Zulfiga dilbastalig‘ har bir juvon-u pirda1.

Aytdim: “Ey jon ofati, zulfingga bo‘lmishman asir!”

_{http://eduportal}Aydi:“Busavdoniqo‘y,umringo‘tarzanjirda!”

“Nuqta lab ustida bejodur”, — dedim, ydi ku ib:

“Sahv2 qilmish kotibi qudrat mag hrird ”.

Aydi: “Ey bechora, qilding na uchun rki v t n?”

Man dedim: “G‘urbatda Fu qat bor ekan aqdirda!”