Qоzоqbоy yO‘ldоshеv, vаlijоn qоdirоv, jаlоlbеk yO‘ldоshbеkоv

Xoqon esa xursandchiligidan:

Xaloyiq harne qilsa tergamak yo‘q,

Ne qilg‘anni yamon qilding demak yo‘q.

...Olib kishvar elining ehtiyojin,

Bag‘ishlab elga uch yillik xirojin.

¹Аsrо – sirlаr; ²Та’viz – tumо r, duо yozilgаn vаrаq а; ³Shаbаfro‘z – kе chаsini yorituvchi; ⁴Jаhо nso‘z – jаhоnni kuydiruvchi; ⁵Rishtа – ip; ⁶Hаqqоki qаzо – qismat zаrgari; ⁷Аshk – ko‘z yoshi; ⁸ Dаm – nа fаs; ⁹Huvаydо – аyon, rаvshаn; ¹⁰Тug‘rо – аvlа rаmzi, (gеrb) nishоnа; ¹¹Маlаk – fаrishtа; ¹²Siyovush – Erоn pоdshоlаridаn


bo‘lgаn Kаykоvusning o‘g‘li.

55

Farhod onadan ishq bilan tug‘ildi. Uning ismi ham, Qur’oni karimda: “Al-asmou tanzilu min- as-samo”, ya’ni “Ismlar osmon-dan tushadi”, deyilganidek, ishq osmonidan tushgan. Unga nom qo‘yish mana bunday qalamga olinadi:

Jamolidin ko‘rungach farri shohiy1,

Bu fardin yorudi mah to ba mohi2.
http://eduportal

Qo‘yib yuz himmat-u iqbol-u davlat,

Hamul far soyasidin topdi ziynat3.

Bu javharlarg‘a4 chun isnod topdi5,

Murakkab aylagach6, “Fa hod” opdi.

Bu farni hodiyi7 baxt etgach i sh d8,

Ravon shahzoda otin q ‘ydi “Farh d”.

Harir-u hulla ichra b g‘lab n chust9, Murassa’10 mahd11 ichinda tongdilar12 rust13.

Bu nav’ ermas, ato qo‘ymodi otin

Ki, ko‘rgach ishq aning pokiza zotin,

Anga farzona14 Farhod ism qo‘ydi,

Hurufi15 ma’xazin16 besh qism qo‘ydi:

Firoq-u rashk-u hajr-u oh ila dard,

Biror harf ibtidodin aylabon fard17.

¹Fаrri shоhiy – shоhlik nuri; ²Маh tо bа mоhi – оydаn bаliqqаchа . Bu yеrdа «оsm оndаn yеrgаchа” dеg аn mа’nоdа qo‘llаngаn; ³»Himmаt”dаn «h”, «iqbоl”dаn «аlif” (uni «i” dеb hа m, «о” dеb hа m, «а” dеb h аm ishlаtish mumkin), «dаvlаt”dаn «d”ni оlib, qo‘shsаk, «hо d” pаydо bo‘lаdi, buni «fаr”ning «sоyasi”, ya’ni kеyinigа оlsаk, «F а r h о d” so‘zi hоsil bo‘lаdi; ⁴Jаvhа – g аvhаr; ⁵Isnоd tоpmоq – tааlluqli bo‘lmоq, t еgishli bo‘lmоq; ⁶ Мurаkkаb аylаmаk – qo‘shish, birlаshtirish; ⁷Hоdi – to‘g‘ri­ yo‘l ko‘rsаtuvchi, yo‘l bоshlоvchi, yеtаkchi; ⁸Irshоd – to‘g‘ri yo‘l ko‘rsаtish;

^9Chust – mаhkаm; ^10Мurаssа’ –		qimmаtbаhо tоshlаr bоg‘lаngаn, qimmаtbаhо
tоshlаr bilаn bеzаtilgаn;	^11Маhd	– bеshik; ^12Тоngmоq – bеlаmоq, bоg‘lаmоq;
^13Rust – mаhkаm, qаttiq;	^14Fаrzоnа – оqil, оnо; ^15Huruf – hаrf­аr; ^16Ма’хаz – birоr

nаrsаning оlingаn jоyi, mаnbа; ¹⁷Fаrd – yakkа, yolg‘iz, аjrаlgаn, аlоhidа.

56

Borin ustodi ishq etgach murakkab,

Tarakkubdin bu ism o‘ldi murattab1.

Tangri taolo tug‘ilishidan ruhiga payvasta etgan ishq Farhodga favqulodda iste’dod, tug‘ma qobiliyat ato etgan edi. U ta’limning dastlab­ki uch oyida butkul savod chiqardi, bir yilda Qur’oni karimni yod oldi. Navoiy Farhodning bolalikdagi fazilat-


_{http://eduportal}larinishundayta’rifetadi:

Agar bir qatla ko‘rdi har sabaqni,

Yana ochmoq yo‘q erdi ul varaqni.

Ne so‘znikim, o‘qub ko‘ngliga yozib,

Dema ko‘ngliki, jon lavhiga2 qozib.

O‘qub o‘tmak, uqub o‘tmak shi i,

Qolib yodida safha-safha b ri.

Ko‘rub chun ishq-u oshiqlik maqolin,

Topib oshufta mahz n ko‘ngli holin.

Aning sharhini takror aylabon ko‘p,

O‘qurda nolayi zor aylabon ko‘p.

Bo‘lub oshiq g‘ami sharhida g‘amnok,

Yaqo chokin o‘qub, aylab yaqo chok.

Kim etsa darddin oz-oz rivoyat,

Qilib ul dard anga ko‘p-ko‘p siroyat3.

Kishi ko‘nglin bilib, afgor yig‘lab,

Ne ko‘zda ashk ko‘rgach, zor yig‘lab.

Jahonda qolmadi ul yetmagan ilm,

Bilib tahqiqini4 kasb etmagan ilm.

¹Мurаttаb – tаrtib bеrilgаn, аrtiblаngаn, tuzilgаn; ²Lаvh – yoyiq nаrsа, tахtа; yozuv tахtаsi. So‘z bu yеrdа istiоrа bo‘lib, ko‘chmа mа’nоdа kеlgаn; ³Sirоyat – tа’sir,
4
ichigа o‘tish, yuqish; Таhqiq – birо nаrsаning hаqiqаtini izlаsh, tеkshirib ko‘rish, hаqiqаt qilish.

57

Bo‘lub o‘n yoshqa umrining mururi1

Yigirmi yoshcha qadd-u jism-u zo‘ri.

Ulum2 avroqi3 chun bir-bir yopildi,

Dilovarliq silohi4 mayli qildi.

... Hamul ilmi balandovoza birla,

http://eduportal
Bu yanglig‘ zo‘ri beandoza5 birla.
O‘zin abjad6 o‘qur eldin tutub k			m,
Dema donishki, zo‘ri dast7 ila h			m,
Bo‘lub shahlar eshigining gadoyi,
Va lekin ul gadolar xoki poyi.
Anga teng podsholig‘ yo gad		lig‘,
Gadoliqqa teng etmay dsh		lig‘.
Demonkim, ko‘ngli	ok-u, ham ko‘zi pok,
Tili pok-u, so‘zi pok-	, o‘zi pok.

Munung ek tiynati pokiga loyiq.

Duosin aytibon poki xaloyiq.

Aning sori sovug‘ yel essa nogoh,

Ch kib Chin mulkining xalqi sovug‘ oh.

Qilib el xonumon oning fidosi.

Ne xonumonki, jon oning fidosi.

Ato yuzlanmasun deb dard-u ranje,

Etib har kun boshig‘a sadqa ganje.

¹Мurur – o‘tish, yurish; ²Ulum – ilmlаr; ³Аvrоq – vаrаqlаr; ⁴Silоh – qurоl-yarоg‘; ⁵Bеаndоzа – chеksiz, chеgаrаsiz; ⁶Аbjаd – аrаb аlifbоsining maxsus tartibda tuzil-gan sirasi bo‘lib, bunda har bir hаrf ma’lum son qiy­matiga ega bo‘ladi. «Аbjаd o‘qur el” еgаndа esа endi mаktаbgа bоrgаnlаr ko‘zdа tutilgаn, chunki bоshlаng‘ich mаktаbning birinchi yilidа hаrf tаnish uchun dаstlаb аbjаd o‘rgаtilgаn; ⁷Dаst – qo‘l.

58

Vale bir zarra dard o‘lg‘ach padidor1,

Bo‘lub ul ganjlar birla xaridor.

Asiri dard ichi-yu toshi oning

Ki, to o‘n to‘rt bo‘ldi yoshi oning.