Qosimova R. A. Boltayev Z. B

9.5. Sinflararo va maktab miqyosida o’tkaziladigan sport 
musobaqalari 
 
Sport  musobaqalari  shug’ullanuvchilarning  sportdagi  tayyorgarlik 
daraja  va  mahoratlarini  sinovchi,  namoyish  etuvchi  va  ularga  kuch 
bag’ishlovchi ta’lim-tarbiyaning  muhim shakli va bosqichi hisoblanadi. 
Shu  sababdan  umumta’lim  maktablarda  o’quvchilarning  quyidagi  sport 
musobaqalarini o’tkazish odat tusiga kirgan, ya’ni: 
1.  Har bir sinfda sport turlari bo’yicha tayyorgarlik musobaqalari. 
2.  O’zaro  kuch  sinashish  va  maktab  birinchiligida  qatnashish  uchun 
sport turlari bo’yicha sinflararo musobaqalar. 
3.  Spor turlari bo’yicha maktab birinchiligi musobaqalari. 
4.  “Umid nihollari” sport-tajriba (terma jamoa uchun) musobaqalari. 
5.  “Alpomish” va “Barchinoy” maxsus testlari bo’yicha musobaqalar.  
6.  “Sport  bayrami  kuni”  (jismoniy  tarbiyachilar  kuni  –  yozgi  sport 
mavsumi boshlanishi) musobaqalari. 
7.  Maktablararo  sport  turlari  bo’yicha  o’rtoqlik  uchrashuvlari-
musobaqalar. 
8.  Ulug’  sanalar  va  an’anaviy  bayramlarga  bag’ishlangan  sport 
musobaqalari. 

---

 
154 
Mazkur  musobaqalar  va  ularni  tashkil  etish  bilan  bog’liq  bo’lgan 
barcha  tadbirlar  maktab  jismoniy  tarbiya  jamoasining  (JTJ)  yillik  ish 
rejasi  va  sport  musobaqalari  taqvim    rejasida  qayd  etiladi.  E’tirof  etish 
lozimki,  bu  musobaqalar  mazmunida  boshlang’ich  sinf  o’quvchilari 
uchun  ham  alohida  belgilangan  sport  musobaqalari  turlari  mavjud 
bo’ladi, ya’ni: 
-quvnoq bolalar (I-II sinf) sport musobaqalari, ya’ni “quvnoq startlar” 
dasturidagi oddiy o’yin-mashqlar bo’yicha bahs-musobaqalar; 
-“Alpomish” va “Barchinoy” maxsus testlariga tayyorgarlik va nishon 
belgisi uchun musobaqalar; 
-Futbol 
bo’yicha 
(III-IV 
sinf) 
qoidasi 
ixchamlashtirilgan 
musobaqalar; 
-qizlar  o’rtasida  badiiy  gimnastika  va  o’g’il  bolalar  (III-IV  sinf) 
uchun milliy kurash, belbog’li kurash musobaqalari; 
-200, 300, 400, 500 m. masofalarga kim o’zariga yugurishlar; 
-sharoiti bor maktablarda suvda suzish musobaqalari; 
-“jismoniy  tarbiya”  dasturidagi  bo’limlar  (sport  turlari)  bo’yicha 
o’quv  yakuni  (I-III  sinf)  va  bitiruv  (boshlang’ich  ta’lim  –  IV  sinf) 
yakuni bo’yicha musobaqalar. 
Bu  kabi  musobaqalar,  ayniqsa,  mustaqillik  kuni  bayrami  (o’quv  yili 
boshi),  “Navro’z”  bayrami  (mart),  yozgi  sport  mavsumi  boshlanishi 
(mart-aprel),  xotira  kuni  (may)  va  boshqa  bir  qator  nufuzli  bayram-
tadbirlarga bag’ishlanadi.  

---

 
155 
Bunday  bayram-tadbirlarga  madaniy  hamda  sog’lomlashtirish  sport 
tadbirlari  jarayonida  yuqorida  ta’kidlangan  sport  musobaqalarining 
mazmunlari namoyish etish kabi maqsadida ham o’tkaziladi. 
Umuman  aytganda  boshlang’ich  sinf  o’quvchilari  bilan  tashkil 
etiladigan  turli  shakl,  mazmun  hamda  maqsad  va  vazifalardagi  sport 
musobaqalari  yosh  bolalarning  jismoniy  tayyorgarligini  oshirish, 
jismoniy  barkamollikni  shakllantirishga  qaratilishi  bilan  bir  qatorda 
ularning  sport  turlariga  qiziqishini  oshirish,  jismoniy  tarbiya  va 
sportning  inson  faoliyati  uchun  ahamiyati,  ijtimoiy  madaniy,  ta’lim-
tarbiya  va  boshqa  sohalardagi  o’rnini  ongli  ravishda  tushunishga 
yetaklaydi.  
Shu  jihatdan  ham,  boshlang’ich  ta’lim  metodikasi  tizimida  ta’lim 
oluvchi  yoshlar  I-IV  sinflarda  tashkil  etilishi  zarur  bo’lgan  jismoniy 
tarbiya  va  tadbirlarini  tashkil  etishning  barcha  yo’l-yo’riqlarini  yetarli 
darajada o’zlashtirishlari, ularni o’quv amaliyoti (ped praktika) va o’qish 
tugagach  dastlabki  mehnat  jarayonlarida  amaliy  jihatdan  maqsadli 
qo’llashlari lozim. 
 
  
 
 
 
 
 
 

---

 
156