Qosimov f. M. Qosimova m. M

9-Mavzu: Miqdorlar va ularni o`lchash
Masala. Biri kvadrat, ikkinchisi to`g`ri to`rtburchak shaklida bo`lgan ikkita dalaning perimetrlari baravar bo`lib, ularning yig`indisi 3 km 200m ga teng. To`g`ri to`rtburchakning bo`yi enidan uch marta katta. Hosil ikkala dalada bir xil bo`lib, birinchi daladan ikkinchi dalaga qaraganda 96 sentner ortiq g`alla olingan. Har ikkala daladan yig`ib olingan g`alla miqdorini aniqlang.

Yechish: Masala shartini ifodalovchi kvadrat hamda to`g`ri to`rtburchak shakllarini beramiz:

Ushbu masala o`z tarkibida ber nechta “ tip” masalalarini mujassamlashtirgan.

Masala yechilishini savol javob tarzida yuritamiz:

1) Kvadrat, yoxud to`g`ri to`rtburchak peremetri qancha?

3 km 200 m : 2= 3200 m :2= 1600 m

2) Kvadrat tomoni necha metr ?

1600 : 4 = 400 (m)

3) To`g`ri to`rtburchak eni va bo`yi yig`indisi necha metr?

1600 : 2 = 800 (m)

4) To`g`ri to`rtburchak eni EF=LK ni bir qism deb qarasak, eni va bo`yi yig`indisi 800 m necha teng qisimlarni tashkil qiladi?

1+3=4(qism)

5) To`g`ri to`rtburchakning eni necha metr?

800 : 4=200(m)

6) To`g`ri to`rtburchakning bo`yi necha metr?

200∙ 3=600(m)

7) To`g`ri to`rtburchakning yuzi qancha?

200∙600=120000(m²)=12(ga)

8) kvadrat yuzi qancha?

400∙400=160000 (m²) = 16(ga)

9) Kvadrat yuzi to`g`ri to`rtburchak yuzidan qancha ortiq?

16-12=4 (ga)

10) bir gektar yerdan qancha xosil olinadi?

96:4=24(g)

11) To`g`ri to`rtburchak shaklidagi maydondan qancha g`alla olingan?

24∙12=288 (s)

12) Kvadrat shaklidagi maydondan qancha g`alla olingan?

24∙16=384 (s)

Javob: 288 sentner, 384 sentner.