Qo‘shma gaplar bo‘yicha savоllar

SHART MAYLI VOSITASIDA ERGASHGAN QO‘SHMAGAPLAR

Ergash gapning kesimi shart mayli shaklidagi fe'llar orqali ifodalanganda, shart mayli qo‘shimchasi ergash gapni bosh gapga bog'lovchi vosita ham sanaladi. Bunday ergash gaplar bosh gapda ifodalangan maz-munning yuzaga chiqish yoki chiqmaslik shartini, paytini biidiradi. Yozuvda ergash gap bosh gapdan vergul bilan ajratiladi: Agar mevali daraxtlar ko‘p hosil qilsa, qish qattiq keladi.

Qo‘shma gap tarkibidagi bosh va ergash gaplarni aniqlang. Ergash gap kesimi qanday shaklda ekanligini ayting.

1. Agar daraxt shoxlari yoz faslida sarg`aysa, kuz erta keladi. 2. Olma, olcha kabi mevali daraxtlar ikkinchi bor gullasa, bu kuzning iliq kelishidan darakdir. 3. Qaldirg`och pastlab uchsa, yog`ingarchilik bo‘ladi. 4. Chinnigul o‘zidan yoqimli hid taratsa, tez orada shamolni kutavering. 5. Baliq tez-tez suv betiga sapchib chiqsa, yomg`ir yog`adi.

Ergash va bosh gaplarni aniqlab, ergash gapni bosh gapga bog`lovchi vositalarni ayting.

1. Kasalini yashirsang, isitmasi oshkor qiladi. (Maqot) 2. Seni hurmat qilishlarini istasang, o‘zingni hurmat qil. («Tafakkur gulshanh) 3. Ichlari achimasa, menga o‘sha gaplarni gapirmas edi. (Abdulla Qahhor) 4. Hurmat qilsang, hurmat ko‘rasan. (Maqot) 5. Mehmon kelsa eshikdan, rizqi kirar teshikdan. (Maqol)

Kesimi fe`lning shart mayli shakli bilan ifodalangan ergash

gaplar qanday ma'nolami ifodalaydi? 2. Shart mayli qo‘shimchasi yordamida bog'langan qo‘shma gap qismlari qanday tinish belgisi bilan ajratiladi?

Bosh va ergash gaplarni aniqlang. Ergash gapning bosh gapga qanday bog'lovchi vosita yordamida bog'lanayotganini ayting.

1. Yerga mehringni bersang, u senga rizq beradi, seni to‘ydiradi. (E. Samandar) 2. Yomon bo‘lar, agar ko‘z yoshing tugab qolsa, kelgunicha baxt. (Shavkat Rahmori) 3. Esli-hushli do‘stlaringiz bo‘lsa, biznikiga olib kelarsiz. (Murod Muhammad Do 'st) 4. Qorako‘zni yana supurgi bilan ursang, unga kasov otsang, ukalaringnikiga ketib qolaman. (Said Ahmad)