Qo’shma gap

Zidlik: Ko‘prikni biz qurdik, dushmanlar o‘tdi.

Sabab: Qo‘ng‘iroq chalindi, dars boshlandi.

Payt: Dalasida o‘smas tikonlar, cho‘llarida chopmas ilonlar va boshqalar.

. Havola bo‘lakli qo‘shma gaplarda havola bo‘lak qanday gap bo‘lagi vazifasida kelsa, ergash gap ham shunday gap bo‘lagi nomi bilan yuritiladi.

Zidlik, sabab, payt ma’nolari bog‘langan va ergash gapli qo‘shma gap qismlari o‘rtasida ham mavjud.
Ana shu ma’no umumiyligi asosida bunday qo‘shma gaplar o‘zaro sinonimik munosabatda bo‘ladi. Masalan: Ko‘prikni biz qurdik, dushmanlar o‘tdi. Ko‘prikni biz qurdik, lekin (ammo) dushmanlar o‘tdi.


Qo‘shma gap qismlari o‘rtasida sabab-natija (bir sodda gap sababni, ikkinchisi esa undan kelib chiqqan natijani bildiradi) munosabati mavjud bo‘lsa, unday qo‘shma gaplar ergash gapli qo‘shma gap shaklida ham, bog‘langan qo‘shma gap shaklida ham, ohang yordamida bog‘langan qo‘shma gap shaklida ham ifodalanishi mumkin: Paxtalar qiyg‘os ochildi, terim avjiga chiqdi. Paxtalar qiyg‘os ochildi, shuning uchun terim avjiga chiqdi. Paxtalar qiyg‘os ochildi va terim avjiga chiqdi