Qo’shma gap

Teng bog’lovchilar yordamida bog’langan qo’shma gaplar quydagi turlarga bo’linadi:
1. Biriktiruv 2. Zidlov 3. ayruva bog’lovchilari 4. Bo’lsa, esa so’zlari yaordamida bog’langan qo’shma gaplar.

1. 
   Biriktiruv bog’lovchisi yordamida bog’langan qo’shma gaplar – biriktiruv bog’lovchilari ( va, hamda, bilan, ham) va uning vazifasidagi –u, -yu, -da yuklamalari, bo’lsa, esa so’zlari yordamida bog’langan qo’shma gaplardir.
   

Biriktiruv bog’lovchisi qo’shma gapning payt, sabab-natija munosabatlarida bo’lgan qismlarini bog’lab keladi.
Qismlari sabab-natija munosabati ifodalagan qo’shma gaplarda ikkinchi qism oldidan natijada so’zini qo’yish bilan ifodalanadi: Anor so’zlar, natijada ( va) Zaynab qalbi dir-dir
titrar.
-u, -yu, -da yuklamalari ham biriktiruv bog’lovchilari bajargan vazifani bajaradi. Bunda ular biriktiruv bog’lovchilariga sinonim bo’lishi kerak yani yuklamalar o’rnida biriktiruv bog’lovchilari qo’llana olishi kerak.

2. 
   Zidlov bog’lovchisi yordamida bog’langan qo’shma gaplar – zidlov bog’lovchilari (ammo, lekin, biroq, balki.) va uning vazifasida keluvchi –u, -yu, -da yuklamalari yordamida bog’langan qo’shma gaplardir.
   

Zidlov bog’lovchilari qo’shma gap qismlarini bir-biriga zid munosabatli qilib bog’laydi. Bu vazifani –u, -yu, -da yuklamalari ham bajara oladi.
–u, -yu, -da yuklamalari qo’shma gap qismlarini bog’lash bilan birga ularga zidlash, ketma-ketlik munosabatini yuklaydi.
Zidlov bog’lovchilari qo’shma gapning ikkinchi qismi boshida qo’llanadi va vergul bilan ajratiladi.

3. 
   Ayruv bog’lovchisi yordamida bog’langan qo’shma gaplar – ayruv bog’lovchilari ( yo ... yo, goh ... goh, dam ... dam, bir ... bir, ba’zan ... ba’zan, xoh ... xoh ) yordamida bog’langan qo’shma gaplardir.
   

Ayruv bog’lovchilar qo’shma gap qismlarida ifodalangan voqea-hodisalarning galma-gal ro’y berishini yoki ularning faqat bittasi yuzaga chiqishini takidlaydi.
Yo (yoki) bog’lovchisi yolg’iz holda ham, takror holda ham qo’llanishi mumkin. Qolganlari takror qo’llanadi.
Ayruv bog’lovchilarida takror qo’llanayotganidan oldin vergul qo’yiladi.

4. 
   Bo’lsa, esa so’zlari yaordamida bog’langan qo’shma gaplar – bu qo’shma gaplar bo’lsa, esa so’zlari orqali bog’lanadi.