Qo‘qon xonligida kitobat va kutubxonachilik tarixi bob. Qo‘qon xonligida ijtimoiy-siyosiy va madaniy jarayonlar

 Mir Afzal Xo‘qandiy
47
–
Xo‗qandning mohir xattotlaridan biri. Hayotiga oid 
ma‘lumotlarni hozircha topishga muvaffaq bo‗la olmadik. Nasx, shikasta, nasta‘liq 
yozuvlarida jali qalam bilan ko‗plab asarlarni kitobat qilgan. Ayniiqsa, nasta‘liq 
yozuv bilan Mir Imod uslubida go‗zal kitobatlar qilgan. Abunasr Paroxiyning ―Nisobi 
sibiyon‖ lug‗at kitobi izohlarini go‗zal nasta‘liq xati bilan hoshiyasiga olib 
ko‗chirgan. Kitob oxirida imzo o‗rnida fors tilida bir ruboiy yozgan. Muhammad ibn 
Sayyid Bo‗siriyning arabiy nazm bilan aytilgan qasidasini, hamda, Hazrat Ahmad 
Foruqiy Sarxandiyning ―Maktubot‖ asarini go‗zal nasta‘liq xati bilan ko‗chirib, 
kitobat qilgan. 
 Mir Olim Xo‘qandiy
48
 –
Xo‗qandning xushnavis xattotlaridan biri. XIX asrda 
yashab ijod etgan. Shamsiddin Muhammad Hofiz SHeroziyning devonidagi g‗azallar 
ustiga yozilgan ―Rumuzot‖ va Muhammad ibn Sulaymon Fuzuliyning ―Qasoid‖ 
nomli qasidalar to‗plamini ko‗chirgan. 
Mirzo Bobokalon Xo‘qandiy Muhammad binni Rizo Parvonachi 
Istravshaniy
49
 
– Xo‗qandi latifning mohir xattotlaridan biri. Bobokalon Mirzo Rizo 
Bobosharif Dabirning shogirdi edi. Istravshan (O‗ratepa) va Qo‗qonda ijod qilgan, 
Xo‗qandning suls, nasx va nasta‘liqda bituvchi joduraqam xattotlaridan bo‗lib, 
tarixnavis va shoir Abulvase‘ Manzur tomonidan fors tilida 1870 yilda Xo‗qand xoni 
Sayyid Muhammad Xudoyorxonga bag‗ishlab masnaviy tarzida yozilgan ―Tarixi 
Sultoniy‖ (boshqa nomi ―Tazkirai Sultoniy‖) kitobini go‗zal nasta‘liq xati bilan 
ko‗chirib kitobat qilgan. Asar asosan Xudoyorxonga bag‗ishlangan bo‗lib, 142 
varaqdan iboratdir va O‗z.R FA Abu Rayhon Beruniy nomidagi SHarqshunoslik 
instituti fondida inv.N9293 raqam ostida saqlanadi. 
47
Murodov A. O‘rta Osiyo xattotlik san‘ati tarixidan. Toshkent: 1971. 195-b. 
48
Bobobekov H.N. Qo‘qon tarixi. T.: Fan, 1996. 194-b. 
49
Isaboyeva G.S. XIX asrda Qo‘qon xonligida madaniy hayot: Tarix fan. nomz…diss. – Toshkent: O‘zMU, 2010. 98-b 

---