Qoqio tdoshlarmng

Qoqio"tdoshlarmng muhim belgisi to‘pgullarining savatcha shaklida boMishidir. Savatcha sirtdan bir yoki bir necha qator turli shakldagi o‘rama bargchalar bilan qoplangan, ichida mayda gullar o‘mashgan. Savatcha bir guili yoki ko‘p gulli bo'lishi mumkin. Bunday to‘pgul ko‘zga bitta gulga o‘xshab ko‘rinadi. Haqiqatda esa bu bitta gul emas, ko‘p guldan, ba’zan esa bir necha xil guldan tashkil topgan to‘pguldir.
Savatchadagi gul o‘mi yassi, qavariq yoki botiq boMishi mumkin. Shunga ko‘ra to‘pgulning shakli sharsimon, yarim sharsimon, tuxumsimon, konussimon yoki likobchasimon boMadi. Qoqio"tdoshlarmng kopchiligida savatchalar o‘z navbatida shingil, ro‘vak, qalqon va boshcha kabi to‘pgullarga o‘mashib murakkab to‘pgul hosil qiladi.
Qoqio" tdoshlarmng guli 4 halqali, ikki jinsli, bir qismi ayrim jinsli yoki butunlay jinssiz boMadi. Kosachabarg, tojbarg va changchilari 5 tadan. Kosachasi har xil tuzilgan, juda qisqarib ketgan, yashil bargchali boMmaydi. Ba’zi vakillarida kosachasi pardasimon, 5 tishli o‘simta shaklida. Ammo ko‘pchiligida tishchalari 0‘rnida oddiy yoki patsimon tuklar yoki qiltanoqlar hosil boMadi. Mazkur o‘simtalar mevada qolib, urugMaming shamol vositasida tarqalishida xizmat qiluvchi uchmalarga yoki kokillarga aylanadi. Gultoji tutash tojbargli, to‘g‘ri yoki qiyshiq, ko‘pincha ikkala xil tojli gullar bir to‘pgulda joylashadi.
Mevasi shamol yoki hayvonlar yordamida tarqalishga moslashgan bir urugMi donchadir.
Dorivor turlari orasida tabiiy holda uchraydigan va madaniy sharoitda ko'plab ekiladigan moychechak turkumining vakillari ham bor.
Qoqio"tdoshlar orasida ekinzorlardan yo‘qotish qiyin boMgan ashaddiy begona o‘tlar ham bor. Bular qatoriga bo'ztikan (0‘zbekistonda 5 ta turi bor), qo'ytikan (0‘zbekistonda 3 ta turi bor) va paxta tikan (0‘zbekistonda 9 turi bor) kabi turkumlaming vakillari kiradi.
Yovvoyi holda o‘sadigan qoqio" tdoshlarga bo‘tako‘z, qarg‘ako‘z kabi turkumlaming vakillari misol boMadi.
Qoqio"tdoshlar oilasi asosan gul tuzilishiga qarab 2 ta oilachaga bo‘linadi.
Birinchi (suttikandoshchalar) oilachaga to‘pguli asosan tilsimon gultojbarglardan tashkil topgan turlar kiradi. Unga 0‘zbekistonda keng tarqalgan qoqio't, karrak, sachratqi, qarg'atirnoq, takasoqol, maxsar, kakra kabi turkumlaming turlari kiradi.