Qoplama hosil qiluvchi polimerlar texnologiyasi

LOK-BO’YOQ QOPLAMALARI OLINISHIDA MATERIALLARGA QO’YILADIGAN TALABLAR

Asosan LBM qoplamalar olishda qo’llanilishini xisobga olgan xolda, ularga bir necha talablar qo’yiladi:

1. 
   Qoplama yuzaga bir tekis bo’lib qoplanishi;
   
2. 
   Yupqa qatlam hosil bo’lish imkoniga ega bo’lishi;
   
3. 
   Kompleks kerakli texnik xossalarga ega bo’lgan qoplama hosil bo’lish.
   

Birinchi talabga suyuq va yuqori dispers kukunsimon materiallar to’g’ri keladi. Suyuq holat oson va ko’pgina yo’llar bilan turli xil qalinlikdagi qoplamalar olish imkonini beradi va ko’pincha keng interval haroratda. Ming yillar davomida lok-buyok qoplamalari ishlab chiqarish texnologiyasi, suyuqq yupqa qatlam hosil qilish sistemasiga asoslanishi bejiz emas.

Bunday sistemalarni ikki turi mavjud:

1. 
   Tarkibida uchuvchi komponentlar bo’lmagan va monomer, oligomer yoki polimer asosidagi, suyuq va suyuqlanma holatida qoplanadigan sistema bo’lib ular asosan 100 % lok va bo’yoqlar deb ataladi;
   
2. 
   O’zida uchuvchi komponentlar saklovchi sistema bo’lib ular eritma , suvli dispersiya va qattiq polimer va oligomer dispersiyasi ko’rinishida bo’ladi. Uchuvchi komponentlar – suv va organik erituvchilar bo’lib qoplama olishda texnologik jarayonga, uning xossalariga, iqtisodiy va ishlab chiqarish ekologiyasiga ta’sir ko’rsatadi.
   

O’tgan asr 60 yillarida lok-buyok materiallarini yangi turi kukunsimon lok-buyok materiallar paydo buldi. Ularda yupqa qoplama hosil qiluvchilar vazifasini qattiq polimer va oligomerlar o’taydi, suyultiruvchi agent esa – havo. Kukunlar fizik jixatdan qattiq jismlarga xos bo’lsada suyuqlikka yakin bo’lgan bir necha xossalari mavjud: gaz okimi yordamida zarrachalar o’z joylarini o’zgartira olishlari, yuqori kuchlanishli elektr maydonda gidrozolga to’yinishi. Kukunsimon materiallarni boshqa bir an’anaviy qoplamalardan farqi shundagi, qattiq yupqa qatlam hosil qiluvchilarni qovushoq-oquvchan ko’rinishiga keltirish substratdan tashqarida emas, balki substratni o’zida amalga oshiriladi.

Barcha kukunsimon xamda tarkibida organik erituvchilar va boshqa zaxarli moddalar bo’lmagan suyuq materiallar (100% lok va bo’yoqlar), ekologik jixatdan eng rivojlanayotgan lok-buyok materiallarga kiradi. Ularni ishlab chiqarish va qo’llash asta-sekin o’sib boryapti.

Lok-bo’yoq materiallarni ikkinchi muhim xossalaridan biri - yupqa qoplama hosil qilish imkoniyatiga ega bo’lish, buning uchun tarkibida yupqa qoplama hosil qiluvchilar - amorf yoki kristall strukturali monomerlar, oligomerlar bo’ladi.

Qoplamalar turli tuman xossalarga ega bo’lishi va iste’molchilar tarafidan bir kancha talablarga javob berishi lozim. Bir necha xossalarga ega bo’lgan qoplamalarga xam talab bo’lishi bejiz emas, masalan elektroizolyatsion va tok o’tkazuvchi, egiluvchan, elastik va mo’rt, oz mikdorda deformatsiyada yoriladigan, yuqori adgezion mustaxkamlikka ega bo’lgan va antiadgezion va boshqalar. Bu talablarda javob berish uchun to’g’ri keladigan lok-buyok materiallarni tanlash va kerak bo’lgan qoplamalar texnologiyasidan foydalanish orqali amalga oshiriladi.