Qonun ustuvorligini ta’minlash va sud huquq tizimini takomillashtirish

Isoxonov B.
S16A-19I
Qonun ustuvorligini ta’minlash va sud huquq tizimini takomillashtirish
Huquqni muxofaza kiluvchi organlar jinoyatchilikka karshi kurash choralarini samarali bajarish va asosiy faoliyat yunalishlarini kelishish asosida ta’minlash maksadida uz faoliyatlarini muvofiklashtiradi.
Huquqni muxofaza kiluvchi organlarning jinoyatchilikka karshi kurash borasidagi faoliyatini muvofikdashtirish deganda tezkor-kidiruv faoliyatini, surishtiruvni, dastlabki tergovni amalga oshiradigan organlarning jinoyatchilikka karshi kurash borasidagi faoliyatini muvofikdashtirish nazarda tutiladi.
2021
2020
2018
2019
Shu ma’noda, mazkur vazifani bajarish uchun Uzbekiston Respublikasi Prezidentining karori loyixasi va jinoyatchilikka karshi kurashni amalga oshiradigan organlar faoliyatini muvofiklashtirishning tartibi va mexanizmlari anik belgilab beriladi.
Muvofiklashtirishning moxiyati. Umumiy maksadga erishish yo‘lida jinoyatchilikka karshi kurashni amalga oshiradigan organlar faoliyatini tartibga solish, samaradorligini yanada oshirish yo‘lida uzaro kelishib harakat kilish muvofikdashtirishning moxiyatini belgilaydi.
O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasida va boshqa barcha normativ-huquqiy hujjatlarida fukdrolarning munosib xayot kechirishlarini ta’minlash va insonparvar huquqiy demokratik davlat barpo etish asosiy mak,sad kilib kuyilgan. Buning uchun mamlakatimizda turli soxalarda amalga oshirilaetgan isloxrtlar - davlat mulkini xususiylashtirish, tadbirkorlik faoliyatiga har tomonlama kumaklashish, fuqarolarning xukuk va erkinliklarini ximoya kilish, Konstitutsiya va krnunlarning ustuvorligini ta’minlash yakkol misoldir. Mazkur vazifalarni xayotga tatbik, etishda yuridik xizmat muxim rol uynaydi.
Sudyalar va sud apparati xodimlaring mavqeini, moddiy rag‘batlantirish va ijtimoiy ta’minot darajasini oshirish sudlarning moddiy-texnik bazasini mustahkamlash. Sudyalar mustakilligi tamoyili «Sudlar tugrisida»gi qonun, Jinoyat-protsessual kodeksi, Fuqarolik-protsessual kodekslarida uz ifodasini topgan. Qayd etish kerakki, sudyalarning odil sudlovni amalga oshirish borasidagi faoliyatiga biron-bir tarzda aralashishga yo‘l kuyilmaydi va bundam aralashuv qonunga muvofik javobgarlikka sabab bo’ladi.
Xech kim sudyalar va xalq maslaxatchilariga tazyik o’tkazish va ma’lum bir ish qanday xal kilikishi lozimligi buyicha kursatma berish xuquqiga ega emas. Ishning xolisona kurib chikilishiga tuskinlik kilish yoki noqonuniy qaror chikarishga erishish maksadida sudyalar va xalq maslaxatchilariga xar qanday ta’sir o’tkazish jinoiy javobgarlikka sabab bo’ladi. O’zbekiston Respublikasida sudyalar mavqeini oshirish buyicha sudya lavozimida bo‘lishning ilk marotaba besh yillik, keyin un yillik muddatini va shundan sung mud-datsiz davrini belgilash xdmda sud raislarining sudyalarga nisbatan intizomiy ish kuzgatishga oid vakolatini tugatish nazarda tutiladi
Sudlar faoliyatiga zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini keng joriy etishning maksadi va afzalliklari kuyidagilarda kurinadi:
birinchidan, sudlarga murojaat kilish soddalashtiriladi;
ikkipchidan, sudlarda elektron hujjat almashinuvi yo‘lga kuyiladi va texnik ishlarga sarflanadigan vakt tejaladi;
uchinchidan, taraflarning sudga tashrif buyurmasdan turib, aloka tizimi orkali ariza, shikoyat va da’vo arizalarini va boshka murojaatlarni elektron tizim orkali sudga topshirish va uning natijasidan xabardor bo‘lish imkoniyati yaratiladi;
to’rtinchidan, taraflar sud majlisining vakti va joyi tugrisida uz vaktida elektron shaklda xabardor kilinadi;
beshinchidan, sud majlisi bayonnomasi va boshka protsessual hujjatlarni tayyorlashda kulayliklar tugdiradi.
oltinchidan, sudlarda xisobotlarni yuritishda kulaylik yaratiladi, shuningdek, uning aniqligi ta’minlanadi;
yettinchidan, sud qarorlarini taraflarga va ijro departamentlariga elektron shaklda yuborish imkoniyati yaratiladi.
Fuqarolarning odil sudlovga tuskinliksiz erishishini ta’minlash. Uzbe­kistan Respublikasining Konstitutsiyasiga muvofik, har bir shaxsga uz xuquq va erkin-liklarini sud orkali ximoya kilish, davlat organlarining, mansabdor shaxslarning, jamoat birlashmalarining gayriqonuniy xatti-harakatlari ustidan shikoyat kilish xuquqi kafolatlanadi. Har qanday manfaatdor shaxe buzilgan yoki nizolashayotgan xuquqi yoxud qonun bilan kuriklanadigan manfaatlarini ximoya kilish uchun qonunda belgilangan tartibda sudga murojaat kilishga xdkli. Demak, sudlar manfaatdor shaxslarning xuquq va erkinlikla-rini ximoya kilish yo‘li bilan odil sudlovni amalga oshiradi.
Jinoyat va jinoyat-protsessual qonunchiligini takomillashtirish va liberallashtirish, aloxida jinoiy kilmishlarni dekriminallashtirish, jinoiy jazolar va ularni ijro etish tartibini insonparvarlashgirish. «Harakatlar strategiyasi»ning 2.3. bandida ma’muriy, jinoyat, fuqarolik va xujalik qonunchiligini takomillashtirish belgilangan bulib, unda ushbu qonun hujjatlariga bir kator uzgartish va kushimchalar kiritish nazarda tutilgan. Jumladan, Jinoyat va jinoyat-protsessual qonunchiligini takomillashtirish va liberallashtirish, aloxida jinoiy kilmishlarni dekriminallashtirish, jinoiy jazolar va ularni ijro etish tartibini insonparvarlashtirish kabi muxim vazifalar belgilangan.
2017-2021 yillarda O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yunalishi buyicha Harakatlar strategiyasining ikkinchi yunalishi «Qonun ustuvorligini ta’minlash va sud-xuquq tizimini yanada isloh kilishning ustuvor yunalishlari»ga bagishlangan bo’lib, uning 2.4-bandida «Jinoyatchilikka karshi kurashish va xuquqbuzarliklarning oldini olish tizimini takomillashtirish» masalasi nazarda tutilgan.
Unda quyidagi ustuvor vazifalar belgilab berilgan:
-jinoyatchilikka karshi kurashish va xuquqbuzarliklarning oldini olish borasidagi faoliyatni muvofiklashtirishning samaradorligini oshirish;
-diniy ekstremizm va terrorizmga, uyushgan jinoyatchilikning boshka shakllariga karshi kurashish buyicha tashkiliy-amaliy choralarni kuchaytirish;
-korrupsiyaga karshi kurashishning tashkiliy-huquqiy mexanizmlarini takomillashtirish va korrupsiyaga karshi kurashish tadbirlarining samaradorligini oshirish;
-axolining huquqiy madaniyati va ongini yuksaltirish, bu borada davlat tuzilmalarining fuqarolik jamiyati institutlari, ommaviy axborot vositalari bilan uzaro samarali xamkorligini tashkil etish.
2017/5/14
E’tiboringiz uchun rahmat!