Qonun ustuvorligi huquqiy davlat va fuqarolik jamiyatini qurishning asosi
Download 0,94 Mb. Pdf ko'rish
|
qonun ustuvorligi huquqiy davlat va fuqarolik jamiyatini qurishning asosi
|
’RUZ NI LIB B RISH T
GIYASI r s ni - O’quv v qti – 2 s t
vzu bo’yich vizu ll shg n - m ’ruz ’ruz r si 1. Q nun ustuv rligi -huquqiy d kr tik vl tning muhim prinsipi 2. O’zb kist nd q nun chiq ruvchi, ijr etuvchi v sud h kimiyati: m hiyati v riv jl nish b sqichl ri 3. Q nun ustuv rligi t yilining O’zb kist nd d kr tik, fuq lik j miyati qurilishid gi miyati
O’quv m shg’ul tining m qs di: Huquqiy d vl t tushunch si, qonun ustuvorligi, vl t b shq ruvini d kr tik sd t shkil etish, h kimiyatning bo’linish prinsipl ri h qid tushunch h sil qilish
vzuning m qs di v v zif ri bil n t nishtirish; Darsning m qs d v v zif rini ytib b di; Qonun ustuvorligi tushunch si, huquqiy davlat,uning siy
lgil ri v ususiyatl rini tushuntirib b di;
Huquqiy d vl t v uning ususiyatl rini ytib di;
vl t b shq ruvini d kr tik
sd t shqil etish, h kimiyatning bo’linish prinsipl ri v P rl nt tuzilishini tushuntirib b di; kr tik huquqiy d vl td d vl t shq ruvining t yill rini t hlil qil di; Huquqiy d vl t j miyat s rini isl h qilishning si ek nligini yoritib b di; Must qillikd n so’ng O’zb kist nd kr tik huquqiy d vl t v erkin fuq lik
miyati qurish b sid
lib b ril yotg n isl
tl rni tushuntirib b di.
O’qitish usull ri v t nik si
M ’ruz , Q nd y rg yz ri, d t v
gr fik rg yz r
O’qitish v sit ri Shakll r, s r, t rq tm m ri ll r
O’qitish sh kli , guruh-guruh bo’lib ishl sh O’qitish n ti mpyut r, pr kt r m vjud udit riyal r
g’z ki n
t, d t s
l-j b , r yting tizimi sid b
sh ’RUZ NING T GIK RIT SI Ish j
yoni v qti liyatning m zmuni O’qituvchi 1-b sqich vzug kirish (20 minut) 1.1. M vzuni o’zl shtirishd yd nish uchun z rur bo’lg n biyotl r ro’yh ti bil n t nishtir di Tingl ydi 1.2. O’quv m shg’ul ti m vzusi bil n nishtir di. Uning m qs di v o’quv liyati n tij rini b yon et di Yozib di
shg’ul tining t yanch ib ri v
’ruz r sig iz h b di (1– il ) v “ qliy hujum” usulid n yd nib m ’ruz ni b shl ydi (2- il )
di 2 – b sqich siy bo’lim (50 minut) 2.1. Q nun ustuv rligi-huquqiy kr tik d vl tning muhim printsipi s lini 1-2-3- shakll r rq li tushintir di hlil qil di, shakll rg e’tib r til di
2.2. O’quv m shg’ul tining ikkinchi li “O’zb kist nd q nun chiq ruvchi, ijr etuvchi v sud kimiyati: m hiyati v riv jl nish sqichl ri”ni 4-12-shakll r rq li tushuntiril di. 1-2-o’quv t pshiriql r rilishini n t qil di (3-4- il r)
o’zl shtiril di, shakll rg e’tib r til di, pshiriql rni di 2.3. M ’ruz ning uchinchi s li “Q nun ustuv rligi t yilining O’zb kist nd d kr tik, fuq lik
miyati qurilishid gi miyati”
Pr zid ntimizning 2010 yil 27 yanv rd gi liy M jlis q nunchilik si v s tning qo’shm jlisid gi “M ml timizni
rniz siya qilish v kuchli fuq
lik j miyati b rp etish – ustiv r qs dimiz” m ’ruz si sid muh
etil di Muh
f l tn sh dil r, ll r b di v
must qil fikr bildir dil r 3- b sqich Yakuniy qism (10 minut) 3.1. Huquqiy d vl t v h kimiyatning bo’linish prinsipl ri v bugungi kund ml timizd lg shiril yotg n isl tl rinng miyati
to’g’risid yakuniy ul b di. Mun t v
must qil fikrl r bildir di 3.2. M vzu m qs dig erishishd gi tingl vchil r f liyati t hlil qilin di v di.
di 1-ilova 2-ilova
qliy hujum TAYANCH TUSHUNCHALAR qonun ustuvorligi – huquqiy davlatning asosiy printsipidir. Unda qonun hukmron hisoblanib, ijtimoiy turmush asoslari va rivojlanish m zonlari qonun asosida yaratiladi.
eng muhim b lgilaridan biri bo’lib, bunda hokimiyat – qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyatlaridan iborat bo’ladi.
qonunlar qabul qiluvchi va t gishli tartibda ularning nazorati bilan shug’ullanuvchi hokimiyat.
o’zboshimchalikka yo’l qo’ymaslik, odil sudlovni amalga oshirish, huquq va erkinliklar kafolatini yaratish, shuningd k, fuqarolarga nisbatan chiqarilgan hukm va qaror yuzasidan shikoyatlar qilishlari uchun imkoniyat yaratish hamda sudyalarning mustaqilligini ta'minlash va ularning huquqiy holatini mustahkamlashga yo’naltirilgan hokimiyat. Davlat nima? Huquq nima? Qonun nima?
1-shakl 2-shakl
O’ZB KISTON R SPUBLIKASI KONSTITUTSIYASI 15-MODDASI: O’zb kiston R spublikasida O’zb kisto spublikasining Konstitutsiyasi va qonunlarining ustunligi so’zsiz tan olinadi. Davlat, uning organlari, mansabdor shaxslar, jamoat birlashmalari, fuqarolar Konstitutsiya va qonunlarga muvofiq ish ko’radilar.
printsipidir. U hayotning barcha sohalarida qonunning qat'iyan hukmronligini nazarda tutadi. h ch bir davlat organi, h ch bir xo’jalik yurituvchi sub' kt, ijtimoiy-siyosiy tashkilot, ch bir mansabdor shaxs,h ch bir kishi qonunga bo’ysunish majburiyatidan xalos bo’lishi mumkin emas. Islom Karimov
0 7.01
.201 2
Huquqiy davlat Davlatning asosiy vazifasi xalq manfaatlariga xizmat qilish Hokimiyatlar taqsimlanishi Fuqarolik jamiyati shaklidir Hokimiyatning suistemol qilinishiga to’sqinliq qilinadi Fuqarolarni mansabdor shaxslardan himoya qiladi davlat idoralari faoliyatining samarali bulishiga yordam beradi davlat huquqiy bulishi uchun kuchli, xayot kechirib keta oladigan, erksevar, xar kanday antidemokratik tajovuzlarga karshilik kursata oladigan jamiyat bulishi kerak. Demokratik jamiyatning eng muhim belgilaridan biri – jamiyat a`zolarining qonun oldidagi tengligining, Konstitutsiya vaqonunlarning ustivorligining ta`minlanganligidir 4-shakl
166 Hokimiyatlar taqsimlanishi nazariyasi quldorlik davriga borib taqaladi, ammo huquqy-siyosiy ta`limot sifatida XVII- XVIII asrlarda burjua inqiloblari davrida shakllandi. Hokimiyatlarning qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va federal turlarga bo’linishi Jon Lokkning fikricha, inson huquqlarini ta`minlashning eng muhim vositalaridan biridir. Bunda "barcha qonun chiqaruvchi hokimiyatga itoat etadi, chunki u qonunlarni o’rnata oladigan eng oliy idoradir". Frantsuz tarixchisi va faylasufi Sharl Montesk'ening fikricha "adolatli qurilgan davlatda hokimiyat yagona emas, balki bir-biriga tobe bo’lmagan uchta hokimiyat - qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyatiga bulinishi shart. Ular mutlaqo bir kishi qo’lida to’planmasligi kerak. 5-shakl 6-shakl
167 Hokimiyatning uch tarmog’i Davlat hokimiyatining taqsimlanishi tamoyili,ya`ni davlat hokimiyatining qonun chiqaruvchi, ijroiya
xosdir.
O`zbekiston Respublikasining 1992 yilgi yangi Konstituiyasida hokimiyatlar taqsimlanishi printsipi o’zining qonuniy ifodasini topgan. Konstitutsiyaning 11- moddasiga asosan, O`zbekiston Respublikasida davlat organlarining tizimi hokimiyatlarning qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi, sud hokimiyatig taqsimlanishi printsipiga tayanadi.
O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Konstitutsiya,konstitutsiyaviy qonun, qonun, qaror, murojaat, deklaratsiya, bayonlar kabi qonuniy aktlar qabul qiladi. 7-shakl 8-shakl
Quyi palata doimiy faoliyatdagi 150 deputatdan iborat bo`lib, siyosiy partiyalardan ko`rsatilgan nomzodlarga ovoz berish orqali saylanadi.
Senat a`zolari har bir hududiy-ma`muriy Kengashdan 6 kishidan saylanadi,16 senator Prezident tomonidan belgilanadi.Umumiy senatorlar soni 100 kishini tashki qiladi
9-shakl 10-shakl
qabul qilingan qonunlar soni – 250 dan ziyod Shu jumladan: 58
10 Qonunchilik palatasiga taqdim etilgan qonun loyihalari – Shu jumladan: 44
42 160
297 11-shakl 170 O`zbekiston Respublikasi Prezidenti Ijroiya Hokimiyat organlari tizimi Vazirlar Mahkamasi – hukumat, vazirliklar, davlat qo`mitalari, viloyatlar , tumanlar va shaharlar hokimlari, ular rahbarligidagi bo`limlar va boshqarmalar,shuningdek, korxonalar, tashkilotlar va muassasalarning ma`muriyati ham kiradi Ijroiya Hokimiyati Oliy Majlis qabul qilgan qonunlar va qarorlarni, Prezident farmonlarini, hukumat qarorlari va farmoyishlarini ijro etish hamda shu jarayonda yuzaga keladigan faoliyat va munosabatlarni boshqarishdan iborat
zirl r M hk si - O`zb kist n R spublik sining Hukum ti - iqtis diyot, ijtim iy v m ’n viy s rning s li f
liyat ko`rs tishig , q nunl r ijr etilishig , liy M jlisning b shq rl ri, O`zb kist n R spublik si Pr zid ntining f rm nl ri, rl ri v f rm yishl ri b rilishig r hb rlikni t ’minl vchi O`zb kist n R spublik sining ijr etuvchi h kimiyat rg ni his bl di.
zirl r M hk si o`z f
liyatini O`zb kist n R spublik sining 6 y 1993 yild gi N818-XII s nli «O`zb kist n R spublik sining zirl r M hk si to`g`risid »gi Q nunig muv fiq lib b di. zirl r M hk si d vl t b shq ruvi rg nl ri tizimig v o`zi shkil et dig n o`j lik b shq ruvi rg nl ri tizimig b shchilik qil di, ul rning h mjih tlik bil n f liyat ko`rs tishini t ’minl ydi. 12-shakl 3-il
1-o’quv t pshiriq Fikr riting v b ring. 171 O`zb kist n R spublik sid sud h kimiyati q nun v ijr h kimiyati, siyosiy rtiya, b shq j t birl shm rid n mustaqil f liyat ko`rs di. O`zb kist n R spublik sid sudl rning f liyati “Sudl r to`g`risid ”(14.12.2000 yild gi yangi t hriri)gi O`zb kist n R spublik sining nuni bil n t rtibg s lin di.
O`zb kist n R spublik sining K nstitutsiyaviy sudi O`zb kist n R spublik sining liy sudi O`zb kist n R spublik sining liy o`j lik sudi fuq lik v jin yat ishl ri bo`yich Q lp g`ist n R spublik sining liy
sudl ri fuq lik v jin yat ishl ri bo`yich vil yatl r v T shk nt sh hrining sudl ri fuq lik ishl ri bo`yich tum nl , tum n(sh r) sudl ri, jin yat ishl ri bo`yich tum n(sh r) sudl ri, Q lp g`ist n R spublik sining o`j lik sudi, vil yatl r v T shk nt sh hrining o`j lik sudl ri, h rbiy sudl r. O`zbekiston Respublikasining SUD HOKIMIYATI O’zb kiston R spublikasi Oliy K ngashi va Oliy Majlisi O’rtasidagi farqlar nimalardan iborat? Mustaqillikdan k yingi mamlakatda amalga oshirilgan parlam nt islohatlarini tizimlashtiring va sx malashtiring.
4-il 2-o’quv t pshiriq Qanday? Qanday?
Qanday? Qanday? Qanday? Qanday? Qanday? Qanday? Qanday? 172 Qonun ustuvorligi quyidagi uchta holat bo’lgandagina, o’zining to’liq ifodasini topadi: qabul qilinayotgan qonunlar va boshqa normativ- hujjatlar adolat printsipiga, inson huquqi va manfaatlaridan k lib chiqib, ijtimoiy asoslangan bo’lishi shart. barcha qonunlar va boshqa normativ-huquqiy hujjatlar talabi barcha davlat organlari, mansabdor shaxslar, nodavlat tashkilotlar va fuqarolar tomonidan qat'iy bajarilishi zarur. barcha normativ-huquqiy hujjatlar Konstitutsiya va qonunlarga mos bo’lishi shart.
TEST 1. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi a’zolari kim tomonidan tasdiqlanadi? A. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti B. O’zbekiston Respublikasi Bosh Vaziri C. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati D. O’zbekiston Respublikasi Qonunchilik palatasi E. A, C, D javoblar to’g’ri 2. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi quyi palatasi - A. Oqsoqollar Kengashi B. Jo’qorg’i Kenges C. o’z-o’zini boshqarish organlari D. Qonunchilik palatasi E. barcha javob to’g’ri 3. O’zbekiston Respublikasining davlat ramzlari to’g’ri ko’rsatilgan javobni aniqlang. A. milliy valyuta, milliy urf-odatlar, milliy bayroq B. chegaralar uzunligi, hududning kattaligi
D. davlat boshqaruv organlari, milliy bayramlar, gerb, madhiya E. to’g’ri javob yo’q
A. deputatlar sonining 150 ta qilib belgilanganligi hamda tashabbuskor guruhlar bo’yicha deputatlar saylashning mavjudligi
C. deputatlar sonining 120 ta qilib belgilanganligi hamda tashabbuskor guruhlar bo’yicha deputatlar saylashning bekor qilinganligi D. Qonunchilik palatasiga saylovlar har saylov jarayonida o’zgarib turadi E. barcha javob to’g’ri
A. Prokuratura B. Oliy Majlis C. Oliy Sud D. Vazirlar Mahkamasi
A. Jizzax, Samarqand, Toshkent B. Toshkent, Sirdaryo, Jizzax
D. Buxoro, Samarqand, Navoiy E. Navoiy, Jizzax, Samarqand 7. O’zbekiston Respublikasida qonunlar qabul qiluvchi davlat organi - A. Oliy sud B. Prokuratura C. Vazirlar Mahkamasi D. Adliya vazirligi
A. Bosh Vazir B. Milliy Xavfsizlik Kengashi kotibi
D. Oliy Majlis Qonunchilik palatasi Spikeri E. Mudofaa vaziri
A. 4 tadan B. 6 tadan C. 8 tadan D. 7 tadan E. to’g’ri javob yo’q 10. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Senatiga senatorlikka va Qonunchilik palatasiga deputatlikka necha yoshdan saylanish mumkin? A. 18 yosh B. 20 yosh
D. 30 yosh E. 35 yosh
A. O’zbekiston Respublikasi Oliy Sudi B. O’zbekiston Respublikasi Ijtimoiy ta’minot vazirligi C. O’zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi D. O’zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi E. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi 12. Davlatimizda faoliyat yuritayotgan “Milliy tiklanish” demokratik partiyasining davriy nashri - A. “O’zbekiston ovozi” B. “Milliy tiklanish” C. “Adolat” D. “Mohiyat” E. “Hurriyat” 13. Hozirgi vaqtda O’zbekiston Respublikasida qaysi siyosiy partiya faoliyat olib bormayapti? A. “Vatan taraqqiyoti” demokratik partiyasi B. “Fidokorlar” milliy demokratik partiyasi C. “Erk” demokratik partiyasi D. A va S javob E. barcha javob to’g’ri 14. Prezident I.Karimov O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining qo’shma majlisida (2010 yil noyabr) qanday konsepsiyani ilgari surdi? A. Mamlakatimizni modernizasiya qilish yo’lini izchil davom ettirish B. Davlat hokimiyati va boshqaruvini demokratlashtirish C. Fuqarolik jamiyati institutlarini shakllantirish va rivojlantirish D. O’zbekistonda saylov huquqi erkinligini ta’minlash va saylov qonunchiligini rivojlantirish E. Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish 15. O’zbekiston Respublikasi Oliy majlisi qonunchilik palatasi qancha deputatdan borat? A. 100 deputat B. 150 deputat C. 220 deputat D. 250 deputat
A. 2004 yildan B. 2005 yildan C. 2003 yildan D. 2002 yildan
B. Qayta qurish C. Mustaqil bo’lish D. iqtisodiyotni isloh etish 18. O’zbekiston Respublikasida davlat hokimiyatining tizimi – hokimiyatning qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyatiga bo’linishi konstitusiyaning qaysi moddasida bayon etilgan. A. 11-moddasida B. 23-moddasida C. 46-moddasida D. 8-moddasida 19. O’zbekiston Ekologik harakatidan Oliy Majlis Qonunchilik palatasiga qancha deputat saylanadi? A. 25 ta
B. 15 ta C. 120 ta D. 84 ta
20. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi - bu ... A. O’zbekiston Respublikasi hukumati; B. Oliy sud organi; C. Oliy qonun chiqaruvchi davlat organi; D. Oliy xo’jalik organi. E. Ijro etuvchi organ. 21. Mustaqil O’zbekiston Respublikasida qonun chiqaruvchi organ qaysi? A. Respublika Prezidenti kengashi; B. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi; C. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi; D. O’zbekiston Respublikasi Bosh prokurori kengashi; E. O’zbekiston Respublikasi Oliy Sudi. MUHOKAMA UCHUN SAVOLLAR 1. O‘zbekistonda demokratik, fuqarolik jamiyati qurilishida qonun ustuvorligi tamoyilini izohlab bering? 2. O‘zbekiston Respublikasi bilan Qoraqalpog‘iston Respublikasining o‘zaro munosabatlari qanday? 3. O‘zbekistonda davlat hokimiyati tizimining bo‘linish prinsiplarini bayon eting? 4. Ikki palatali parlamentning bir palatali parlamentdan farqi nima? 5. Qonunchilik palatasi va Senatni shakllantirish tartiblari nimalardan iborat? 6. O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senatini shakllantirish tartibi saylov qonunchiligida qanday belgilangan? 7. O’zbekistonda ijro etuvchi hokimiyat takibi va vakolatlari haqida ma’lumot bering.
8. Sud hokimiyatining ishlash prinsipini tushuntiring. QAYDLAR UCHUN _______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________ Download 0,94 Mb. Do'stlaringiz bilan baham:
|
Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha
yuklab olish