Qon tarkibi. Qonning umumiy taxlili. Mavzu: Qon shaklli elementlarini elektron xisoblagich yordamida xisoblash

Leykotsitlarning miqdoriy tarkibi 
Norma: 4,0–9,0 x10
9
/l 
Leykotsitlar sonining 9,0 x 10
9
/l dan ortishi leykotsitoz, 4,0 x 10
9
/l dan kamayishi esa— 
leykopeniya deyiladi. Biroq 1 l da 3,5 x 10
9
miqdordagi leykotsitlar miqdori ham, ba’zi insonlar 
uchun norma xisoblanadi.
Adabiyot ma’lumotlariga ko‘ra, bunday insonlarda immun qarshilik kuchli va ular kam 
kasallanishadi. 
SHunisi aniqki, aynan periferik qonida leykotsitlar soni kam sog‘lom odamlarda, ularning 
to‘qimadagi rezerv miqdori yuqori. Bu fenomen nasliy-oilaviy xarakter yoki parasimpatik nerv 
tizimining ta’siri yuqori bo‘lishi bilan tushuntiriladi. 
Leykopeniyafunksional va organik bo‘lishi mumkin.
Funksional leykopeniya
qon yaratish regulyasiyasining buzilishi bilan bog‘liq bo‘lib, quyidagi 
xolatlarda kuzatiladi: 

ba’zi bakterial va virusli infeksiyalarda (qorin tifi, gripp, suvchechak, qizilcha, Botkina 
kasalligi, qizamiq); 

dori vositalari ta’sirida (sulfanilamidlar, analgetiklar, talvasaga qarshi, antitireoid, sitostatik va 
boshqa preparatlar); 

mushaklar ishida, begona oqsil kiritilganda, nerv va temperatura ta’sirida, och qolganda, 
gipotonik qolatlarda; 

yolg‘on leykotsitopeniya qon uzoq vaqt xona temperaturasida saqlanganda, leykotsitlar 
agregatsiyasi natijasida kuzatiladi (4 soatdan ortiq). 
Organik leykopeniya
, suyak ko‘migi aplaziyasi va uning yog‘ to‘qimasi bilan almashinishi 
natijasida, quyidagi xolatlarda: 

aplastik anemiyalar;

agranulotsitozda;

leykozning leykopenik shaklida;

limfogranulematozning ba’zi shakllarida; 

ionizirlovchi nurlanishda;

gipersplenizmda (birlamchi va ikkkilamchi;

kollagenozlarda. 
Leykotsitoz
— bu qon yaratish tizimining ekzogen va endogen faktorlarga reaksiyasi. Fiziologik 
va patologik leykotsitoz farqlanadi. 
Fiziologik leykotsitoz kuzatiladi: 

ovqat xazm qilish bilan bog‘liq — asosan oqsilga boy ovqat maxsulotlari iste’mol 
qilinganda;

leykotsitlar soni 10,0–12,0 x 10
9
/l dan oshmaydi va 3–4 soatdan keyin normaga qaytadi; 

emotsional zo‘riqishlarda (adrenalin ajralishi), og‘ir jismoniy zo‘riqishda, sovuq qotishda, 
qo‘p muddat quyoshda ostida bo‘lganda (quyoshdan kuyish), qator gormonlar qabul 
qilinganda (katexolaminlar, glyukokortikosteroidlar va x.k), xomiladorlikning ikkinchi 
yarmida, menstruatsiya vaqtida va leykotsitlarni qonda notekis tarqalishi bilan bog‘liq. 
Patologik leykotsitoz
absolyut va nisbiy bo‘ladi. 
Absolyut 
— qonda leykotsitlar sonining bir necha yuz minggacha ortishi (100,0–600,0 x 10
9
/l va 
undan yuqori). Ko‘proq leykozlarda kuzatiladi: surunkali leykozda — 98–100 % xollarda, o‘tkir 
leykozlarda esa — 50–60 %. Suyak ko‘migi punktatida va qonda leykotsitar qator nisbatining 
buzilishi, leykozlarning asosiy diagnostik omili xisoblanadi. 
Nisbiy
leykotsitoz kuzatiladi:

o‘tkir yallig‘lanish va infeksion jarayonlarda, qorin tifi, gripp, suvchechak, qizilcha, Botkina 
kasalligi, qizamiqda kuzatilmaydi. Eng yuqori leykotsitoz (do 70,0–80,0 x 10
9
/l ) sepsisda 
aniqlanadi; 

toksik moddalar ta’sirida (xasharotlar zaxari, endotoksinlar), ionizirlovchi radiatsiya 
(nurlangan zaxoti); 

---


kortikosteroidlar, adrenalin, gistamin, atsetilxolin ta’siri natijasida; 

to‘qimalar emirilishida (nekrozda), miokard infarktida, periferik arteriyalar trombozida 
gangrenalar rivojlanishi bilan, kuyishlarda, ekssudativ plevritda, perikarditda, uremiyada, 
buyrak komasida; 

shikastlanishlar oqibatida qon yuqotilganda, ichki, ginekologik va boshqa qon ketishlarda. 
Infeksion kasalliklarda leykotsitlar sonining ortishi, qo‘p xollarda leykotsitar formulani 
chapga siljishi bilan birga kuzatiladi.