Qo’llanma / "Iqtisodiy ta’limda o’qitish texnologiyasi" seriyasidan Samarqand

2-§. Kouz teoremasi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Kouz 
teoremasining 
asosiy 
qoidalari 
R.Kouz 
tomonidan  «Aloqa  federal  komissiyasi»  (1959)  va 
«Ijtimoiy  xarajatlar  muammosi»  (1960)  maqolalarida 
ifodalangan,  lekin  Kouzning  o’zi  teorema  atamasini 
ishlatmagan.  R.Kouz  qoidasi  qisqa  tarzda  quyidagicha 
ifodalanadi:  mulkchilik  huquqlarini  taqsimlash  bozor 
mexanizmi  asosida  kechadi  va  u  ishlab  chiqarilgan 
mahsulot  qiymatining  oshishiga  olib  keladi,  demak, 
yakuniy  natija  huquqiy  qarorga  bog’liq  emas. 
Kouz 
teoremasi
ning to’liq mazmuni shunday ifodalanadi: 
Agar mulkchilik huquqlari aniq tafsirlanib, transaksiya 
xarajatlari  nolga  teng  bo’lsa,  u  holda,  agar  daromad 
samarasidan  fikrni  boshqa  tomonga  bursak,  mulkchilik 
huquqlarining  taqsimlanishidagi  o’zgarishlardan  qati 
nazar, ishlab chiqarishning tarkibi o’zgarmasdan qoladi. 
 
 

 
компьютер 
графикаси 
операцион 
тизими 
фойдаланувчи 
эхтиѐжини 
қанчалик 
тўла 
қондираолиши, 
яъни 
тизимнинг 
асосий 
функциялари нималардан иборатлиги; 
 
1960  yilda  R.Kouz  “Sosial  chegirmalar  muammosi” 
nomli  ishida  tashki  samaralar  muammosiga  e’tibor  karatadi. 
Bu  muammoning  tub  moxiyati  shundan  iboratki,  bozorning 
istalgan  xar  kanday  ishtirokchisi  boshka  iktisodiy  subyektga 
ziyon  (yoki  aksincha  yutuk)  keltirishi  mumkin.  Natijada, 
jamiyatda  resurslarning  samarasiz  taksimlanishi,  tovarlarni 
qayta  ishlab  chiqarish  va  tugallanmagan  tovarlarni  ishlab 
chiqarish muammolarini keltirib chiqadi.  
Aytaylik,  bir  zavod  daryo  suvini  ifloslantiryapti.  Bu 
esa  baliq  ovi  bilan  tirikchilik  qiladigan  qishloq  aholisining 
sharoitini  yomonlashishiga  olib  keladi.  A.Pigu  nuqtai 
nazarida  ko’riladigan  chegirma  va  daromadni  tenglashtirish 
uchun “ekologiya solig’i” ni joriy etish zarur deb hisoblaydi. 
R.Kouz  fikricha,  bunday 
yondashuv  hyech  qanday 
samaradorlik prinsiplariga mos kelmaydi.    
 
 

---

 
72