Qishloq xo’jalik ishlab chiqarishda texnika xavfsizligi asoslari

Yuk tashish

1. 
   Tashilayotgan yukning vazni va o’qlarga tushadigan og’irlik miqdorining taqsimlanishi transport vositasini ishlab chiqargan korxona tomonidan belgilangan miqdordan oshmasligi kerak.
   
2. 
   Haydovchi harakatni boshlashdan oldin yukning to’g’ri joylashganligi va mahkamlanganligiga ishonch hosil qilishi, harakatlanish vaqtida esa yukning tushib ketmasligini va harakatlanishga xalaqit bermasligini ta’mimlash maqsadida uning holatini kuzatib borishi kerak.
   
3. 
   Quyidagi shartlarga amal qilinganda yuk tashishga yo’l qo’yiladi: haydovchiga tevarak-atrof ko’rinishini cheklamasa;
   

transport vositasini boshqarishni qiyinlashtirmasa va muvozanatini buzmasa;

tashqi yoritish asboblari va yorug’lik qaytargichlarini davlat raqami belgilarini va taniqlik belgilarni, shuingdek, ishoralarni va qo’l bilan beriladigan ishoralarni ko’rishni to’smasa;

shovqin solmasa, chang ko’tarmasa, yo’lni va atrof-muhitni iflos qilmasa. Agar yukning joylashuvi va holati qayd etilgan talablarga javob bermasa,

haydovchi yuqorida sanab utilgan qoidalar buzilishini bartaraf etish choralarini ko’rishi, uning iloji bo’lmasa, bundan keyingi harakatlarni to’xtatishi shart.

6.18-rasm.Transport vositalarida yuklarni tashishda o’lchamlar chegarasi va xavfsizligi 85

6.19-rasm. Yuk tashish mashinalarini odamlarni tashish uchun jihozlash 26.4.Transport vositasining gabaritlaridan oldi yoki orqa tomonga 1 metrdan,

gabarit chiroqlarining chetki qismidan 0,4 metrdan ortiq chiqib turgan yuk ushbu Qoidalarning 28.3 bandiga muvofiq, «Katta o’lchamli yuk» belgisi bilan belgilanishi, qorong’i vaqtda va etarlicha ko’rinmaydigan sharoitda esa bunga qo’shimcha qilib, oldi oq chiroq yoki yorug’lik qaytargich, orqasi esa qizil chiroq yoki yorug’lik qaytargich bilan belgilanishi kerak.

26.5.O’ta og’ir, katta o’lchamli va xavfli yuklarni tashish, gabarit o’lchamlari yukli yoki yuksiz holda eni 2,5 metrdan va balandligi yo’l sathidan 4 metrdan, uzunligi bitta tirkama bilan 20 metrdan ortiq bo’lgan yoxud yuki transport vositasining orqa nuqtasidan 2 metrdan ortiq chiqib turgan transport vositalarining, ikki yoki undan ortiq tirkamalik avtopoyezdlarning harakatlanishi uchun DAN organlarining ruxsatnomasi bo’lishi kerak.

Umumiy ishlarni bajaradigan traktor va kombaynlar 8-9°dan oshmaydigan qiyaliklarda ishlashlari mumkin. Umumiy ishlarni bajaradigan traktor va o’ziyurar mashinalarda qiyaligi tik bo’lgan tog’lik joylardagi hududlarda dala ishlarini tunda bajarish mumkin emas. Tog’li joylarda

maxsus moslangan mashina-traktor agregatlari bilan ishlashga ruxsat etiladi. Agregatlar qiyalikda

yoki tog’ yonbag’rida keskin tormozlantirmasdan past uzatmalarda ishlashiga ruxsat etiladi.

Traktor

qiyalik bo’ylab harakat qilayotganida uzatmani uzib qo’yishga ruxsat etilmaydi, g’ildirakli traktorlarda tormoz pedallari blokirovka qilingan bo’lishi lozim. Agar traktor yoki kombaynni qiyalikda to’xtatish zarur bo’lsa, bunda qo’l tormozidan foydalanish, g’ildirak ostiga pona- tirgak

yoki tormoz boshmoqlarini qo’yib, traktorni qat’iy to’xtatib qo’yish, dvigatel ishlamayotgan bo’lsa,

past uzatmani yoki orqaga yurgizish uzatmasini ulab qo’yish maqsadga muvofiqdir.

Tik tepalikdan tushishda, qiyalikka ko’tarilishda keskin burilish va tik qiyalikka ko’ndalang yurish mumkin emas. Hozirgi zamon transport vositalarining ba’zi bir turlarida (asosan maxsus 86

tog’li hududlar uchun mo’ljallangan) qiyalikda xavfsizlikni ta’minlash maqsadida o’lchovko’rsatkich

uskunalari (6.21-rasm) va qiyalik me’yoridan oshganda harakat vositasini to’xtatish

(6.22-rasm) yoki konstruktiv jihatdan turg’unligini oshirish moslamalari ishlab chiqilgan va o’rnatilgan.

a) b)

6.20-rasm. Transport vositalarining yon qiyalik (a) va tikka qiyalik (b) bo’ylab harakatlangada kuchlar yo’nalishi.

6.21-rasm. Transportlarni qiyaligini 6.22-rasm. Transport vositalarini qiyalikda ko’rsatuvchi moslama haraktini cheklovchi gidravlik uskuna