Qishloq xo‘jaligida ishlab chiqarish xarajatlari va mahsulot tannarxi

QISHLOQ XO‘JALIGIDA ISHLAB CHIQARISH XARAJATLARI VA MAHSULOT TANNARXI

Reja

1. 
   Qishloq xo‘jaligida qilinadigan xarajatlar va ularning turkumlanishi.
   
2. 
   Qishloq xo‘jaligi mahsulotlari tannarxi haqida tushuncha, uning turlari va aniqlanish tartibi.
   
3. 
   Qishloq xo‘jaligida xarajatlarni tejash va mahsulotlar tannarxini pasaytirish yo‘llari.
   

1. Qishloq xo‘jaligida qilinadigan xarajatlar va ularning turkumlanishi.

Qishloq xo‘jalik korxonalari turli mahsulotlar ishlab chiqarish, xizmatlarni bajarish uchun moddiy, pul va mehnat xarajatlarini amalga oshiradilar. Masalan, urug‘lik, mineral va mahalliy o‘g‘itlar, kimyoviy vositalar, yoqilg‘i, ehtiyot qismlar, yem-xashaklar, xodimlarning mehnatlariga to‘langan haqlar, soliqlar, mahsulotlarni sotish bilan bog‘liq bo‘lgan xarajatlar va boshqalar.
Qishloq xo‘jaligi tarmog‘ida xarajatlarning turkumlanishi 1999-yil 5-fevralda O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 54-sonli qarori bilan tasdiqlangan “Mahsulot (ishlar, xizmatlar)ni ishlab chiqarish va sotish xarajatlarining tarkibi hamda moliyaviy natijalarni shakllantirish tartibi to‘g‘risida”gi Nizom asosida amalga oshiriladi.
Qishloq xo‘jaligida amalga oshiriladigan xarajatlar o‘zgaruvchan va doimiy xarajatlarga bo‘linadi (13.1-rasm). Doimiy xarajatlar ishlab chiqarilayotgan mahsulot hajmiga bog‘liq bo‘lmagan holda amalga oshiriladi. Mahsulot hajmi ko‘payishi yoki kamayishi bilan doimiy xarajatlar miqdori o‘zgarmaydi. Masalan, ijaraga olingan asosiy vositalarga to‘lanadigan ijara haqi, asosiy vositalarning amortizatsiya summasi va boshqalar doimiy xarajatlar tarkibiga kiradi. O‘zgaruvchan xarajatlar ishlab chiqariladigan mahsulot hajmining o‘zgarishi bilan bevosita bog‘liqdir. Ishlab chiqariladigan mahsulotlar miqdorining ko‘payishi o‘zgaruvchan xarajatlar ko‘proq sarflanishini taqozo etadi. Ularga urug‘liklar, mineral va mahalliy o‘g‘itlar, yoqilg‘i, ozuqa,mehnatga to‘lanadigan ish haqi, elektroenergiya xarajatlari va boshqa xarajatlar kiradi.
Хarajat ming so’mda Xarajat ming so’mda

Mahsulot miqdori, tonna Mahsulot miqdori, tonna