Qishloq xo`jaligi iqtisodiyoti va menejmenti fanining qishloq xo`jaligida tutgan o`rni, maqsadi va vazifalari.
Reja:
Bozor iqtisodiyoti sharoitida qishloq xo`jaligi va uning rivojlanish istiqbollari
Fanning qishloq xo`jaligini rivojlantirishda tutgan o`rni
3. Fanning maqsadi va vazifalari
4. Fanda qo`llaniladigan usullar
1. Bozor iqtisodiyoti sharoitida qishloq xo`jaligi va uning rivojlanish istiqbollari
Qishloq xo`jaligi mamlakat xalq xo`jaligining eng muhim va yirik tarmog`i bo`lib, aholining oziq-ovqat mahsulotlariga, sanoatni xomashyoga bo`lgan talabini qondiradi. Qishloq xo`jaligi dehqonchilik va chorvachilik mahsulotlarini dastlabki yoki to`liq qayta ishlashning turli jarayonlarini o`z ichiga oladi. Respublika qishloq xo`jaligi mamlakatning iqlim, yer-suv va moddiy resurslaridan hamda xalqning asrlar davomida to`plangan dchqonchilik madaniyatidan unumli foydalanish negizida paxtachilik va donchilikni rivojlantirishga qaratilgan. Dehqonchilikda g`allachilik, sholikorlik, mevachilik, uzumchilik, polizchilik, sabzavotchilik sohalari, chorvachilikda esa qoramolchilik, qo`ychilik, qorako`lchilik, cchkichilik, parrandachilik, yilqichilik, asalarichilik, pillachilik (armoqlari faoliyat ko`rsatmoqda. o`zbekiston jahonda yalpi paxta hosilini yetishtirish bo`yicha 4-o`rinda, paxta tolasi eksporti bo`yicha 2-o`rinda (AQSH dan keyin) turadi. Shuningdek, respublikada yetishtiriladigan meva, uzum, sabzavot, poliz mahsulotlarining asosiy qismi qo`shni davlatlarga sotiladi. o`zbekiston o`zining sifatli pillasi va qorako`l terisi bilan ham dunyoga mashhurdir. Respublikaning 1993 yildagi g`alla mustaqilligiga erishish dasturi to`liqta'minlanib, 6 mln. tonna don ishlab chiqarilmoqda. Respublika aholisining 16,3 mln. kishisi qishloq joylarida yashaydi. Yalpi ichki mahsulotning 26,8% qishloq xo`jaligiga to`g`ri keladi. 3,1 mln. Kishi yoki respublika xalq xo`jaligida ish bilan band bo`lganlarning 30,9% i qishloq xo`jalik sohasida mehnat qiladi. Respublika qishloq xo`jaligida mulkchilik shakllariga ko`ra:
kooperativ (jamoa xo`jaliklari, xo`jaliklararo korxonalar, shirkatlar uyushmalari, davlat xo`jaliklari negizida tashkil elilgan xo`jaliklar, janioa mulkiga aylantirilgan fermalar va boshqalar);
davlat (davlat xo`jaliklari, naslchilik zavodlari, o`quv-tajriba hamda tajriba xo`jaliklari);
xususiy (dehqon va fermer xo`jaliklari, xususiylashtirilgan korxonalar);
shaxsiy yordamchi xo`jaliklari (shaxsiy ehtiyojlar uchun ayrim qishloq xo`jalik mahsulotlarini yetishtirish) sektorlari mavjud.
Mamlakatimiz qishloq xo`jaligida paxta yakka hokimligi (yakka ziroatchiligi)ning qaror topishi oqibatida 1987 - yilga kelib 2107,7 ming gektar yoki jami sug`oriladigan ekin maydonining 60% dan ko`prog`iga paxta ekildi. Natijada ilmiy asoslangan almashlab ekish tizimi izdan chiqdi, mineral o`g`itlar, gerbetsidlar, ayniqsa, inson salomatligiga zararli bo`lgan pestitsidlar me'yoridan ortiqcha ishlatilishi natijasida dehqonchilik qilinadigan joylarda ekologik sharoitlar buzildi, yerlarning meliorativ holati yomonlashdi. O`zbekiston mustaqillikka erishganidan keyin mamlakat qishloq xo`jaligida chuqur islohotlarni amalga oshirish davri boshlandi.
Do'stlaringiz bilan baham: |