Qishloq va suv xo’jaligi vazirligi

 Kasalliklar paytida tana haroratining o’zgarishi qo’yidagicha bo’lishi mumkin:
1. 
Tana haroratining me’yordan ko’tarilishi 
(gipertermiya) - ko’pgina kasalliklarda kuzatiladi 
va isitma bilan kechadi. 
2. 
Tana haroratining me’yordan pasayishi 
(gipotermiya) - bu oriqlash, ichki issiklikning 
tashqariga berilishi kuchayganda, organizmda modda almashinishi va oksidlanish darajasi 
pasayganda kuzatiladi. 
Gipotermiyani aniqlaganda juda ehtiyot bo’lish kerak. Chunki termometr ishlamasa, 
termometrni to’g’ri ichakdagi tezak ichiga kiritganda ham haroratni past ko’rsatadi. Shuning
 
uchun 
hayvonning tana haroratini termometr past ko’rsatsa, termometrni almashtirib, qaytadan tana 
haroratini o’lchab, keyin xulosa chiqariladi. 
Tana haroratining me’yorga nisbatan 1°S pasayishiga subme’yorli gipotermiya deyiladi. Bu 
tug’ishdan keyingi parez, bosh miya kasalliklarida, qari, oriq, hayvonlarda, ko’p qon yo’qotgandan 
keyin, miyada o’sma o’ssa, suv to’plansa, qon aylanishi buzilsa, organizm siydik bilan zaharlansa-
uremiyada yoki sovuq qotganda kuzatiladi. 
Tana haroratining 1°S dan ortiq pasayib ketishiga kollaps deyiladi. Tana harorati me’yorga 
nisbatan 2°S pasaysa o’rtacha kollaps, 3-4°S ga pasaysa - algidli kollaps deyiladi. Bunda teri usti 
sovuq bo’lib, sovuq va yopishqoq ter bilan qoplanadi, shilliq pardalar ko’kargan, puls zo’rg’a 
bilinadigan va tezlashgan, ko’zlari ichkariga botgan, pastki lablari osilgan, oyoqlari qaltiragan va 
bo’g’inlari buqilgan bo’ladi. Kollaps bachadon, me’da va ichaklar yorilganda, zaharli o’tlar bilan 
zaharlanganda va boshqa kasalliklarda kuzatiladi. 

---

15
2-jadval
Hayvonlarning tana harorati (Me’yorda)
№
Hayvonning turi 
Tana harorati,°S 
1 
Qoramol 
37,5 - 39,5 
2 
Qo’y: 
38,5 - 40,0 
3 
Echki: 
38,5 - 40,5 
4 
It 
37,5 - 39,0 
5 
Mushuk 
38,0 - 39,5 
6 
Quyon 
38,5 - 39,5 
7 
Ot 
37,5 - 38,5 
8 
Eshak 
38,0 - 39,5 
9 
Tuya 
35,0 - 38,6 
10 
Tovuq 
40,5 - 42,0 
11 
Cho’chqa 
38,0 - 40,0 
12 
Maymun 
37,5 - 38,5 
13 
O’rdak 
40,0 - 41,5 
14 
G’oz 
40,0 - 44,5 
15 
Kurka 
40,0 - 44,5 
16 
Kabutar 
41,0 - 44,0 
17 
Tulki 
38,7 - 40,7