Qilmishning jinoiyligini istisno qiladigan holatlar

6. Oxirgi zarurat

Qilmishning jinoiyligini istisno etuvchi holatlardan yana biri oxirgi zaruratdir.

O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 38-moddasida:

Oxirgi zarurat holatida, shaxsning yoki boshqa fuqarolarning shaxsiga yoxud huquqlariga, jamiyat yoki davlat manfaatlariga tahdid soluvchi xavfni qaytarish uchun qonun bilan qo‘riqlanadi-gan huquq va manfaatlarga zarar yetkazgan holda sodir etilgan qilmish, basharti, shu xavfni o‘sha holatda boshqa choralar bilan qaytarishning iloji bo‘lmasa hamda yetkazilgan zarar oldi olingan zararga qaraganda kamroq bo‘lsa, jinoyat deb topilmaydi, deb belgilab qo‘yilgan.

Oxirgi zarurat quyidagi holatlarda vujudga kelishi mumkin:

1. 
   shaxsning xulq-atvori;
   
2. 
   ekstrimal shart-sharoitlardagi shaxs organizmining fiziologik holati;
   
3. 
   hayvonlarning tajovuzi;
   
4. 
   harakatdagi mashina va mexanizmning tuzalmas holati;
   
5. 
   tabiiy, texnogen va shunga o‘xshash favqulodda holatlar.
   

Jinoyat qonuni bilan qo‘riqlanadigan ijtimoiy munosabatlarga xavf solayotgan tajovuzni yo‘qotish bilan bog‘liq bo‘lgan harakatlar jinoyat qonuni bilan qo‘riqlanadigan boshqa ijtimoiy munosabatlarga zarar keltirishdan iborat bo‘lgani kabi, oxirgi zarurat qonuniyligining ham asosiy shartlari mavjuddir. Bu shartlarni tahdid solayotgan xavfga va undan himoyalanishga tegishli bo‘lgan shartlarga ajratish mumkin.

Oxirgi zaruratning tahdid solayotgan xavfga nisbatan huquqiy shartlari haqida gapirganda, uning ijtimoiy xavfliligi, mavjudligi va haqiqiyligi kabi belgilariga to‘xtalib o‘tish lozim.

Oxirgi zaruratning tahdid solayotgan xavfga nisbatan huquqiy shartlari: