Qilishning lingvostilistik muammolari

Hammer Purgshtall.
Taniqli sharqshunos, tarjimon sharq shoirlarini 
evropaliklarga, xususan, nemislarga tanishtirishda xizmati katta. Hammer 
Purgshtal fors-tojik shoirlarining asarlaridan parchalar tarjima qilib, “Fors 
suxondonlisi” nomli asarini chop ettirdi. Mir Alisher Navoiy haqida ham ilk 
bora nemis o’quvchisini tanishtirib, Mir Alisher Navoiyning to’liq tarjimai 
holini, asarlaridan tarjimalarni kiritgan. I.V. Gyote “G’arbu SHarq devoni”ni 
yaratishda Hammer Purgshtalning ushbu asaridan foydalangan va undan ilk bora 
Mir Alisher Navoiy haqida ma’lumot olgan. 
XX asrning o’rtalariga kelib germanist olim doktor 
Flaysher V.M
. 
Jirmunskiy va H.T. Zarifovlarning “O’zbek xalq qaxromonlik eposi” kitobini 
nashr ettirdi [O’zbek xalq ertaklari. 1955]. 
Doktor Flaysher “O’zbek xalq qaxromonlik eposi”ning montaj tarjimasini 
tayyorlar ekan, u kitobni puxta o’rganib, uning eng muhim, nazariy xulosalarga 
boy yoki katta axboriy xarakterga ega bo’lgan qismlarini tanlab oladi. “O’zbek 
xalq qaxromonlik eposi”ning eng katta va asosiy bobi “Epik repertuar” deb 
nomlanadi. Bu bobda atoqli olimlar qahramonlik dostonlari bo’lgan “Alpomish” 
va “Yodgor”ni, jangnomalardan “Yusuf bilan Ahmad”, “Alibek bilan 
Bolibek”ni, tarixiy va kitobiy dostonlarni, romantik epos hamda “Go’ro’g’li” 
turkumini batafsil tahlil qiladilar. Doktor Flaysher qariyb uch yuz sahifalik bu 
bobni xuddi kitobdagidek 6 qismga bo’lib, 23 sahifada bayon etgan. U kitobdagi 
eng asosiy nuqtalarga diqqatini qaratib juda to’g’ri yo’l tutgan. Bu bilan u o’z 
xalqining madaniy taraqqiyotiga munosib hissa qo’shgan. 
XX-asr oxirlarida o’zbek xalq dostonlariga olmon tarjimonlari va 
tadqiqotchilarining qiziqishlari va e’tibori yanada ortdi. Taniqli nemis turkolog 
olimi, iqtidorli tarjimon professor 
Karl Rayxl
ertaklar tarjimasi bilan 
shug’ullanibgina qolmay, balki o’zbek dostonlarini ham nemis tiliga o’girishga 
astoydil bel bog’ladi va natijada, 1985 yili Go’ro’g’li turkumiga kiruvchi 
“Ravshan” dostonini bevosita o’zbek tilidan nemis tiliga tarjimasini amalga 

---

23 
oshirdi. 2001 yili “Alpomish” dostonining Saidmurod Panoh o’g’li varianti ham 
bevosita o’zbek tilidan nemis tiliga tarjima qilindi.Mazkur ishga nafaqat tarjima, 
balki olimning uzoq yillar davomida doston ustida olib borgan tadqiqot ishi 
sifatida ham baho berish mumkin. 
1953 yilda Sadriddin Ayniyning “Buxoro jallodlari” asari Laypsigda
H. Brushvidt
tarjimasi asosida nemis tilida nashr etilgan. Germaniyada o’zbek 
folkloriga qiziqish katta. 1959 yilda Berlindagi “Kultur und Fortschritt” 
nashriyoti 
M. Shpadu
tarjimasi asosida “Ertaklar karvoni” nomli to’plam bosib 
chiqargan. To’plam 42 ta o’zbek xalq ertaklarini qamrab olgan. 1961 yilda usha 
nashriyotda Abdulla Qahhorning “Sinchalak” asari 1962 yilda esa “Folk und 
Velt” nashriyotida “Sekretar Saida” nomi bilan 
E. Brummer
tarjimasi asosida 
nashr etilgan. 1966 yili Xo’ja Nasriddin latifalarini o’z ichiga olgan “Kim taom 
hidini sotsa” to’plami nemis tilida nashr etilgan. Nemis tarjimoni 
Arno Shpeht 
(Arno Specht) Barno Oripovabilan hammualliflikdaAbdulla Qodiriyning 
“O’tgan kunlar” asarini rus tilidan “Die Liebenden von Taschkent”nomi bilan 
nemis tiligao’girdi [http://www.amazon.de/Die-Liebenden-Taschkent-Barno-
Aripova/dp/], [Abdullaeva 2013; 94-107]. 
Demak, Germaniyada o’zbek adabiyotiga qiziqish uzoq yillardan beri 
mavjud. Bugungacha bir qancha qimmatli ishlar amalga oshirilgan va oshirilib 
kelinmoqda.