Qaytimli ha’m qaytimsiz processler Jobası

Qaytımlı, qaytımsız ha’m aylanba protsessler
Eger bazı bir protsesske termodinamik na’zerden qarasaq, onın’ qanday zatdan quralg’anlıg’ı bizdi qızıqtırmaydı, balki onın’ halatın xarakterlewchi parametrlarin biliw a’hmiyetli bolıp tabıladı.

Sistema halatın anıqlaytug’ın ha’m sırtqı sebepler ta’sirinde o’zgerisi mumkin bolg’an shamalar parametrler dep ataladı.

Sistemanın’ parametrleri sistemanın’ faza sanına baylanıslı. Faza dep, ximiyalıq quramı, du’zilisi ha’m halatı birdey bolg’an ha’m ma’lim bet penen shegaralang’an denege (sistemag’a) aytıladı. Ma’selen, suw ma’lim bir temperaturada u’sh fazada bolıwı mumkin: suyıq, suwdın’ ishindegi muz bo’lekleri ha’m onın’ u’stindegi suw puwı.

Eger muz ha’m, suw puwı ha’m bolmasa, yag’nıy sistema tek suwdan ibarat bolsa, sistema bir fazali boladı. Ma’lim bir ideal gaz ha’m bir fazali sistema bolıp tabıladı.Onın’ halatı u’sh parametr: ko’lem V, basım R ha’m temperatura T arqalı tolıq bir ma’nisli tu’rde anıqlanadi.

Eger sistema bir neshe halatlarda bolıp, ja’ne baslang’ısh halatına qaytıp kelse, bunday protsess aylanba protsess yaki tsikl dep ataladı.

Diagrammada bunday protsess tuyıq iymek sızıq menen sıpatlanadı. Ma’selen, gaz ken’eyip 1-halatdan 2 –halatg’a o’tiwi ha’m son’ınan qısıw na’tiyjesinde ol ja’ne 1-halatg’a qaytıp keliwi mumkin. Gazdın’ ken’eyiw waqıtida orınlag’an jumısı on’, qısılıwda orınlag’an jumısı bolsa teris esaplalandı (sebebi dV<0). Aylanba protsesste orınlang’an jumıs iymek sızıq penen shegaralang’an maydan menen anıqlanadi (1-su’wret). Eger tsikl saat strelkası bag’ıtnida ju’z berse, tuwrı tsikl (1(a)-su’wret). og’an keri bag’ıtta ju’z berse, keritsikl (1(b)-su’wret) dep ataladı.