Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti

 
Mavzuni mustahkamlash uchun savol – topshiriqlar. 
1.“Metod” so`zining qanday lug`aviy ma’nolari bor? 
2. O`qitish usuli deganda nimani tushunasiz? 
3. Yu.K. Babanskiyning ta’lim usullari tasnifini tushuntiring.. 
4. M.N.Skatkin, I.Ya. Lernerlar ta’lim usullarini necha guruhga ajratadi? 
5. Metodist H.Rustamov ona tili ta’limi o`qitish usullarini qanday 
guruhlarga ajratadi. Ular haqida ma’lumot bering. 
6. Bilimlarni tayyor holda bayon etishning salbiy va ijobiy tomonlari 
haqida ma’lumot bering. 
7. Ona tili darslarida bilimlarni muammoli yo`l bilan hal qilish usulining 
afzalligi nimada? Misollar bilan tushuntiring. 
8. Qayta xotirlashga asoslangan usul qanday usul? 
9. Qisman izlanuvchanlik usuli asosida tashkil qilinadigan ona tili 
mashg`ulotlarida bajariladigan mustaqil ish turlarini sanab bering. 
10. Ona tili mashg`ulotlarida ta’lim usullari qanday tanlanadi? 
Foydalanilgan adabiyotlar 
1. Азимов Э. Она тилидан муаммоли дарс // “Тил ва адабий таълими” 
журнали, 1993 йил, 3-4 қўшма сони. 
2. Бабанский Ю.К. Ҳозирги замон умумтаълим мактабида ўқитиш 
методлари. – Тошкент: Ўқитувчи, 1990. 
3. Маҳмудов М. Мактабда муаммоли таълимни ташкил қилиш. – Тошкент: 
Ўқитувчи, 1981. 
4. Саидов М. Муаммоли кўргазмалардан фойдаланиш // “Тил ва адабиёт 
таълими” журнали, 1993 йил, 5-6 қўшма сони.
5. Ғуломов А.Қ. Она тили дарсларида ўқувчиларнинг ўқув–билув 
фаолиятини активлаштириш. – Тошкент: Ўқитувчи, 1987. 
6. Ғуломов А.Қ. Она тили ўқитиш принциплари ва методлари. –Тошкент: 
Ўқитувчи, 1992. 

---

59 
7. 
Ахунова Г.Н., Голиш Л.В., Файзуллаева Д.М. Педагогик 
технологияларни лойиҳалаштириш ва режалаштириш. – Тошкент: 
Иқтисодиёт, 2009. 
ONA TILI TA’LIMIDA DARS TURLARI 
O`qituvchining darsga puxta tayyorgarligi ta’lim muvaffaqiyati va 
samarasi garovidir.
 
Dars bu, sinfda taqvim-mavzu reja asosida belgilangan vaqt davomida 
o`qituvchi tomonidan o`quvchilar uchun o`quv-tarbiya jarayonining maqsadli 
tashkil etilishidir.
 
Shunday ekan, har bir o`qituvchi darsga sifatli va puxta 
tayyorlanmasdan kirishni insoniylikka, pok vijdonga xiyonat ekanligini va ish 
xaqini halollab olish lozimligini his qilishi kerak. Chunki, har bir fan 
o`qituvchisi faoliyati asosini sifatli dars o`tish, o`quvchilarga yaxshi ta’lim-
tarbiya berish tashkil etadi.
Ko`pincha dars turi haqida gap ketganda, o`qituvchilar an’anaviy, 
noan’anaviy, faol, interfaol, anjuman dars, sayohat darsi, trening darsi va boshqa 
turlarini ko`rsatadilar. Metodik adabiyotlarda darsning turlarini turli nuqtai 
nazardan tasniflashgan. Masalan, matematik-pedagog V.Shatalov quyidagicha 
tasniflaydi: 
1. Yangi mavzu bilan tanishtirish darsi - yangi bilim hosil qiladi. Bu 
ma’ruza, sayohat, tadqiqot, mehnat va o`quv praktikumi. 
2. Mustahkamlash, umumlashtirish darsi – ko`nikma va malakani 
shakllantiradi. Bu laboratoriya ishi, anjuman, seminar, davra suhbati va 
boshqalar. 
3. Nazorat darsi – BKMlarning shakllantirganlik darajasi nazorat qilinadi. 
Nazorat ishi, kollokvium, sinov, bilimlar ko`rigi va boshqalar.
4. Aralash dars. 
Dars turlarini pedagog S.I.Perovskiy quyidagicha tasniflaydi: 
1.
Yangi materiallar bilan tanishtiruvchi dars;
2.
Mustahkamlash darsi;
3.
Bilim va ko`nikmalarni shakllantirish darsi;
4.
Bilimlarni umumlashtirish va tizimlashtirish darsi;

---

60 
5.
Aralash dars.