Qattiq jismlar

6.1 - rasm. Chiziqli dislokatsiya (a), Siljish yuzaga kelgan chiziqli dislokatsiya (b).
Buramali dislokatsiya – kristallning bir qismini ikkinchi qismiga ko’ra parallel, ammo qarama- qarshi kuch yo’nalishi bo’yicha deformatsiya qilingan holatda yuzaga keladi. Bu quyidagi rasmda o’z aksini topgan:



6.2 – rasm. Buramali dislokatsiya.
(bu yerda τ-siljish vektori). Demak, buramali va chegaraviy dislokatsiyalar bu- kritallarning bir qismini ikkinchi qismiga nisbatan siljigan chegaralardir. Bun day siljish kuchlari vektorlari chegaraviy dislokatsiyalarda perpendikulyar, buramali dislokatsiyalarda esa paralleldir. Deformatsiya vaqtida kristallning deformatsiyaga uchragan qismining deformatsiyaga uchramagan qismiga nisbatan siljish chegarasi yuzaga keladi, bu esa dislokatsiya chizig’i deb ataladi. Odatdagi kristallarda mavjud bo’lmagan dislokatsiya zichligi N=10²÷10⁴sm^-2 ga to’g’ri keladi.Katta zichlikdagi dislokatsiya hosil qilish uchun kristallarni yuqori bosim bilan deformatsiya qilishga to’g’ri keladi.Dislokatsiya kristallarning mexanik mustahkamligini va boshqa xossalarini o’zgartiradi.

Hajmiy nuqsonlarga- asosan kristall ichida yuzaga keladigan kirishma atom klasterlari kiradi. Klaster - bu ma’lum konsentratsiyadagi kirishma atomlar uning yoki nuqtaviy nuqsonlarning kristall panjarada ma’lum tuzilishga ega bo’lgan holatidir. Klasterlar bir necha n atomdan boshlab, to million atomlardan tashkil topishi mumkin.