Qatnashchilar: Usmon Nosir shoir Nosir hoji otasi Xolambibi aya onasi Rohatoy

Usmon: ehh, dada xizmat safari judayam zo’r o’tdi. Men Moskvada Stalinni ko’rdim.
Xolambibi aya; Stalinniya?
Usmon: ha, o’zini o’z ko’zim bilan ko’rdim. Stalin biz o’zbeklarni qutladi. Ko’p yaxshi so’zlar aytdi. O’ziyam kelishgan chiroyli odam ekan. Faqat bo’yi sal pastroq. Aya, esingdami Qo’qonda mahallamizda bir Armani kerosinchi bo’lardi. Dyada Misha! Tavba, dyada Mishani xuddi o’zi. Odamam shunchalik bir-biriga o’xshash bo’ladimi? Hatto poyezdda o’rtoqlarimga shuni aytib rosa kulib keldik.
Nosir hoji: Usmonxon! (qizlariga) qizlar sizlar oshni tezlashtiringlar! Ayasi, siz choyga qarang. (Usmonga) Shu gapni bekor o’rtoqlarga aytibsizda.
Usmon: qaysi gapni, dada?
Nosir hoji: kerosinchiga o’xshatganingiznida.
Usmon: hecham yomon gap emasku.
Nosir hoji: zamon qaltis, zamon. Har xil gaplarni gapirib bo’lmaydi. Kuni kecha men ishlaydigan savxozda yashaydigan Sobir ota degan yetmish yoshli bir kishini “xalq dushmani” deb qamab qo’yishdi.
Xolambibi aya: voy, sho’rim. Nima uchun hojim?
Nosir hoji: nima uchun deng, onasi? Tomorqasida ishlab turgan ekan, nabirasining velosipedini g’ildiragi sinib qolibdi. Sobir ota: obbo bir oyda ikkinchi marta sinishiya, shuni mustahkam chiqarsa, bo’lmasmikan degan ekan. Buni yon qo’shnisi eshitib qolib, darrov ustidan yumaloq xat yozibdi. Shu sabab Sobir otaga, hali sen biz ishlab chiqargan narsadan norozimisan deb, millatchi ekansan-u, deb qamab qo’yishibdi.
Xolambibi aya: voy, tavba. Shungaginaya, hojim?
Nosir hoji: Usmonxon, ehtiyot bo’ling! Tilga erk bermagan ma’qul. Poyingizga ba’zi birlar tushganidan xabarim bor. Ha, ha o’g’lim. Qo’qonlik do’stingiz menga siz haqingizda, ijodingiz haqida so’zlab berdi. Buyog’iga ehtiyot bo’ling. Hamma bir-birini sotish payida.
Usmon: dada, birovga meni na zararim, na ziyonim tegadi.
Nosir hoji: ha, o’g’lim-a, o’g’lim. Axir, eskitdan gap bor-ku. Shohning dushmani shoh, gadoning dushmani gado bo’ladi. Hozirgina aytganim, odamlar bir parcha yer ustidan talashganda, sizni aytmasa ham bo’ladi. Axir hozir eng old shoirlar safidasiz. Ularning yo’lboshchisisiz. Mana shuni o’zi sabab, Usmonxon.
Usmon; dadajon, bularning negizi o’zaro mayda-chuyda chiqishmasliklar, o’zaro g’araz yoki fisqu-fasodlarda emas, albatta bularam bir kichkinagina sababdir. Ammo asosiy sabab xalq uyg’onishi masalasida.