Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti texnologiya fakulteti

Uzun tumshuqlar.
Bu oilaga kiruvchi qo‘ng‘izlarning boshi cho‘zinchoq trubasimon bo‘ladi. 
Mana shu uzunchoq qismi tumshuq deb ataladi Ularda mana shu uzun tumshuq 
bo‘lganligi sababli uzun tumshuqlar yoki filchalar deb ataladi. Don zahirasida bu 
turga kiruvchi hashorotlardan ombor, sholi, makkajo‘xori uzun tumshuqlari ko‘p 
uchraydi. 
 

---

~ 59 ~ 
21-rasm.Ombor uzun tumshug‘i 
Dunyoning hamma joyida tarqalgan tanasining uzunligi tumshug‘i bilan birga 
3-6mm bo‘ladi. Ko‘pincha uning lichinkasi va g‘umbagi rivojlangan donning 
kattaligiga ko‘ra turlicha bo‘lishi mumkin. Tuxumdan chiqqan yosh qo‘ng‘izcha, 
yorqin jigar rang tusda bo‘ladi. 
Ombor uzun tumshuqi
- o‘ziga xos shu bilan bir qatorda donning buzilishiga 
olib keluvchi holatda tuxum qo‘yadi. Bitta urg‘ochi hashorot 50 dan 300 gacha 
kulrang tusli oval shaklda tuxum qo‘yadi. Tuxumning uzunligi 0,6-0,7mm eni 0-
3mm bo‘ladi. Urg‘ochi uzun tumshuq bug‘doy, arpa, javdar donlariga bittadan, 
yirik donlarga (masalan makkajo‘xori) 2-3 tadan tuxum qo‘yadi va ustini tez qotib 
qoluvchi suyuqlik bilan berkitib ketadi. Tuxumdan chiqqan lichinka mana shu 
donning endosperma bilan oziqlanadi va shu erning o‘zida gumbakka aylanadi. 
G‘umbak bosqichi tugagandan so‘ng undan yosh qo‘ng‘izcha chiqadi va shu 
donning3-4 kun emay endospermning qolgan qismlarini ham yeb tugatadi. Natijada 
donning faqat po‘sti qoladi. So‘ngra po‘stini yorib qo‘ng‘iz tashqariga chiqib 
ketadi. Qulay sharoitda 25C

-27C

harorat 14% namlikda. Tuxum qo‘yilgandan 
yosh qo‘ng‘izcha chiqqancha 28-30 kun kerak bo‘ladi. Bu qo‘ng‘izlar urug‘likdan 
qochadi va havo oqimini ko‘tara olmaydi. Ularga nisbatan issiq joylarga to‘planib 
oladilar. Ombor uzun tumshug‘i odatda bug‘doy, arpa, sholi va javdar rivojlanadi. 
Suli, makkajo‘xori, tariq va grechixada kam uchraydi jo‘xori moyli ekin donlari, 
dukkakli donlarda umuman uchramaydi. Uzun tumshuqlar asosan donning ichki 
qismida rivojlanganligi uchun ularga qarshi kurash qiyin hisoblanadi.