Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti neft va gaz fakulteti «neft va gaz olishning texnologiyasi va texnikasi»

Markazdan suv haydash uyumning gumbaz qismidan atrofga fizik-litologik va sizdirish tavsifi yomonlashib boradigan ishlatish ob‘ektlari uchun rejalashtiriladi.
Uyumlarning o‘lchamlari odatda katta emas, 1 dan 3 km gacha, uyumning shakli izometrik. O‘lchamlari katta, bir turli tuzilishli, kollektorlik xossalari va sizdirish

tavsifi nisbatan yuqori uyumlar uchun markazdan suv haydash chegara ortidan suv haydash bilan birgalikda qo‘llaniladi.

Ushbu ishlatish tizimini amalga oshirishda uyumning markaziy qismidan haydovchi quduqlar 250-300 metr aylana bo‘ylab burg‘ulanadi. Qazib chiqarish quduqlari neftli va suvneftli zonalar chegarasida tashqi neftlilik chegarasiga parallel kontsentrik qatorlar bilan joylashtiriladi (3.2- rasm).


3.2-rasm. Kontur bo‘ylab suv haydash.
3.3-rasm. O‘q bo‘ylab suv haydash.
Neftlilik chegaralari: 1- tashqi, 2- ichki;
1- tashqi neftlilik chegarasi; quduqlar: 2-
quduqlar: 3- qazib chiqarish, 4- haydovchi.
qazib chiqarish, 3- haydovchi


3.4-rasm. O‘q bo‘ylab va chegara
3.5-rasm. Markazdan suv haydash.
ortidan birgalikda suv haydash.
Shartli belgilar 6 rasmda
Shartli belgilar 6 rasmda
Xalqali qator bo’ylab suv haydash odatda izometrik, oval shaklidagi, litologik
- fizik va sizdirish xossalari tuzilmaning gumbazdan atrof qismiga tomon ma‘lum yo‘nalishda o‘zgarishi bilan tavsiflanadigan uyumlarda qo‘llaniladi. Qatlam bosimini ushlab turish uchun haydovchi quduqlar uyumning o‘rta qismida xalqali qator bo‘ylab joylashtiriladi, chegara ortida esa tashqi neftlilik chegarasiga parallel joylashtiriladi. Buning natijasida ikkita teng bo‘lmagan maydon hosil bo‘ladi: kichigi-markaziy qismda va kattasi- haydovchi quduqlarning ikkita qatori orasida (3.6-rasm).
Uyumlarni (ishlatish ob’ektlarini) haydovchi quduqlar qatorlari bilan alohida bloklarga ajratib suv haydab ishlatish tizimi kengligi 5 km dan katta

bo‘lgan, chegarasidagi uchastkalar turli fizik-litologik va sizdirish xususiyatlariga ega bo‘lishi mumkin bo‘lgan uyumlar uchun qo‘llaniladi. Odatda bunday uyumlar katta neft zaxiralariga ega bo‘ladi. Bundan tashqari bu ishlatish tizimini o‘lchamlari kichik, lekin jinslari ahamiyatli fatsial o‘zgaruvchan, past sizdirish xususiyatlari bilan, qatlam neftining qovushqoqligi yuqori, uyum chegaralarida sizilish sharoitlari keskin yomonlashishi bilan tavsiflanadigan uyumlar uchun qo‘llash mumkin.
Bunda ishlatish ob‘ektining maydoni haydovchi quduqlar qatorlari bilan 4-5
km kenglikdagi alohida bloklarga ajratiladi. Ajratish yo‘nalishlari ishlatish ob‘ektlarining litologik va fatsial tuzilishini umumiy qonuniyatlari hisobga olib tanlanadi ( 3.7- rasm).