Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti neft va gaz fakulteti «neft va gaz olishning texnologiyasi va texnikasi»

Qayishqoq – gazsuv siquvi tarzi. Qayishqoq – gazsuv bosimi tarzida qatlam enyergiyasining asosiy manbaasi chekka suvlarning kuchsiz siquvi, suv va jinslarning hamda kengayadigan gazning qayishqoqlik kuchlari hisoblanadi.
Gaz uyumida suv va tog‘ jinslarning qayishqoqlik kuchlari birdaniga yuzaga kelmaydi. Gaz uyumini ishlatishning boshlang‘ich bosqichida gazning kengayish enyergiyasi hisobiga gaz tarzi o‘rnatiladi. Uning davomiyligi turli uyumlar uchun turlicha va bosimning 3-30 % ga pasayishi bilan aniqlanadi.
Qatlam suvlari uyumga kirib qatlamning bo‘shagan hajmini egallaydi. Bunda gazsuv chegarasi sekin ko‘tarila boshlaydi. Gaz qazib chiqarishni davom etishi va
qatlam bosimining pasayishi sababli uyumga suvning harakat tezligi oshadi. Bu ishlatishning yakuniy bosqichida gaz beruvchanlik o‘sishga imkon yaratadi.
Bu tarzda gaz olish koeffitsienti 0,8-0,9 gacha yitadi.
Suv siquvi tarzi. Gaz uyumining suv siquvi tarzida qatlam enyergiyasining asosiy manbaasi chekka (ostki) suvlarning siquvi hisoblanadi. Gaz uyumlarida suv siquvi tarzini yuzaga kelish sharoyiti neft uyumlarida shu tarzni yuzaga kelish sharoiti bilan bir xil. Bu sharoit chekka suvlarning kuchli siquviga imkon yaratadi. Uyum ishga tushirilgandan so‘ng olinayotgan gaz o‘rnini suv to‘ldirib boradi. Olingan gaz va qatlamga kirgan suv miqdori bir xil bo‘lganda qatlam bosimi pasaymaydi, gaz olish jarayonida gazsuv chegarasining tobora ko‘tarilishi kuzatiladi. Bu tarzda maksimal gaz olish koeffitsientiga (1 gacha) yerishiladi.

Tekshirish uchun savollar

1. Tarz deb nimaga aytiladi?
2. Uyumdan fluyidlarning quduqlar tubiga harakati qanday kuchlar ta‘sirida yuzaga keladi?
3. Neft uyumlari qanday tarzlarda ishlaydi?
4. Gaz uyumlari qanday tarzlarda ishlaydi?
5. Neft uyumlarining suv siquvi tarzi qaysi sharoitda yuzaga keladi?
6. Neft uyumlarining qayishqoq - suv siquvi tarzi qaysi sharoitda yuzaga keladi?
7. Neftgaz uyumlarining gaz bosimi tarzi qaysi sharoitda yuzaga keladi?
8. Neft uyumlarining yerigan gaz tarzi qaysi sharoitda yuzaga keladi?
9. Neft uyumlarining gravitatsion tarzi qaysi sharoitda yuzaga keladi?
10. Gaz
uyumlarining
tarzlarini
yuzaga
kelish
sharoitlarini
tushuntiribbyering?