Qarshi muhandislik iqtisodiyot institui neft va gaz fakulteti «texnologik mashinalar va jihozlar» kafedrasi

6-rasm.
 
Rezervuarning tutash belbog‘i. 
1-fiksator, 2,5- ponalar, 3-qiskich, 4-quloqcha, 6-tenglashtiruvchi planka. 
Qobiq listlarini bir-biriga yondosh belbog‘larning vertikal(meridional) 
choklari tarqoq joylashadigan qilib, ustma-ust yoki tutashtirilib payvandlanadi. 
Payvand choklari kerosin surkab, sinovdan о‘tkaziladi va rentgen uskunasi 
yordamida tekshiriladi. Kerosin surkab sinash vaqtida natijalarni yoz vaqtida 12 s, 
qish vaqtida 24 s о‘tgandan sо‘ng olish mumkin. Chok umumiy uzunligining 
taxminan 10 %, quyi belbog‘ning vertikal choklari, shuningdek gorizontal va 

---

207 
vertikal choklarning tutash uchastkalari rentgenoskopiyaga yо‘naltiriladi. 
Choklarning aniqlangan nuqsonli uchastkalari uzib tashlanadi, choklar yana 
qaytadan payvandlanadi va yana sinovdan о‘tkaziladi.
Suzib yuruvchi qopqoqli rezervuarlarda qobiqning ichki tomonidan kо‘zga 
ilinadigan qalinlashgan payvand choklarini yо‘qotish kerak, bu qopqoq periferiyasi 
bо‘ylab elastik zatvorlar ishining mustahkamligini ta’minlash uchun bajariladi. 
Suzib yuruvchi qopqoqlarni qobiqning hech bо‘lmaganda boshlang‘ich 3 ta 
belbog‘ini payvandlangandan sо‘ng yig‘iladi. Buning uchun rezervuar tagligida 
karkas va pontonlar о‘rnatiladi, ular yagona konstruksiyaga payvandlanadi. Undan 
sо‘ng karkas yuzasi ship tunukasi bilan qoplanadi. Suzib yuruvchi qopqoqni 
montaj qilishning sо‘nggi bosqichi – bu zatvor о‘rnatish hisoblanadi. Suzib 
yuruvchi qopqoqning payvand choklarini vakuum –kameralar yordamida 
tekshiriladi, pontonlarning germetikligini havoni bosim bilan haydash orqali va 
sovunli eritma bilan choklarni yuvish orqali tekshiriladi. 
Rezervuarning qopqoqlarini alohida shitlar kо‘rinishida keltirb bu shitlarni 
kranlarda kо‘tarib, karkasga о‘rnatiladi yoki faqatgina qobiqga (sferik tomli 
rezervuarlar bо‘lgan holatda) о‘rnatiladi. Tomlarning tо‘shamasini payvand 
choklari zichligini kerosin surkash orqali tekshiriladi. 
Tomlarni tо‘shamasini payvand choklari zichligini kerosin surkash orqali 
tekshiriladi. 
Oxirgi vaqtlarda kо‘pgina vertikal silindrik rezervuarlar rulon usulida 
qurilmalanadi, bu о‘rni montaj qilish va montaj muddatini qisqartirishni 
industrlashga imkon beradi. Tagliklar va qobiqlarni montaj maydoniga 
tayyorlovchi zavod tomonidan rulon qilib о‘ralgan payvandlangan polotnolar 
kо‘rinishida keltiriladi. Montaj jarayoni rulonlarni ochish va birlashtiruvchi 
choklarni payvandlashdan iboratdir. Tomlar markaziy ustun, zinalar va boshqa 
metallokonstruksiyalar toshishga qulay bо‘lgan maksimal yirik bloklarda 
keltiriladi.