Qarshi muhandislik iqtisodiyot institui neft va gaz fakulteti «texnologik mashinalar va jihozlar» kafedrasi

Qobiqlarni tamirlash. 
Yemirilish 
xaraktyeri
. 
Kо‘pgina kolonna qurilmalari yuqori 
tempyeraturada va bosim ostida yoki vakuum ostida ishlaydi va portlashga 
xavfli muhitlardan tarkib topgan. Kolonna qurilmalarining qobiqlari va ularning 
ichki qurilmalari korrozion, erozion va termik muhit ta’siri natijasida 
yemirilishi mumkin. Yemirilish tezligi kо‘pgina faktorlarga bog‘liq, birinchi 
navbatda - muhitning fizik-kimyoviy xususiyatlariga, jarayon olib borilishi 
sharoitlariga, qobiq metallining sifati va konstruktivishlanishi, tegishli 
korroziya ingibitorlarini qо‘llanilishiga bog‘liq. 
Kolonnalar narxi odatda juda yuqori, ularni montaj va demontaj qilish - 
kо‘p mehnat talab etadigan, uzoq davom etadigan jarayon. 
Kolonna qurilmalarini almashtirish kо‘p hollarda qobiq yemirilishi 
natijasida amalga oshiriladi. Shuning uchun ekspluatatsiya vaqtida qobiqlarni 
muddatidan avvalroq yemirilishdan asrash uchun puxta chora-tadbirlarni qabul 
qilish kerak. Reksifikatsion kolonna qobiqlari korrozion chidamliligi о‘n balli 
shkala bо‘yicha baholanganda, yetti balldan oshmasligi kerak. Kolonnalar 
diamyetri va balandligi katta bо‘lganda esa, besh balldan kichik bо‘lmasligi 
kerak, ya’ni korroziya tezligi 0,1 mm/yildan oshmasligi kerak. 
Kolonna qurilmalari turli kо‘rinishdagi korroziyalarga uchraydi. U qobiq 
yuzasining hammasini yoki uning alohida uchastkalarini qamrab oladi. Neftni 
qayta ishlash zavodlarining rektifikatsion kolonnalarida, yuqori tempyeraturalar 
sharoitida ishlovchi asosiy uchustkalar korroziyaga duch keladi. Kolonnalarda 
muhitning agressiv tashkil etuvchilari - bular oltingugurt birikmalari va 

---

63 
ularning parchalanish mahsulotlari hisoblanadi. Ular neftlarda naften 
kislotalaridan tashkil topgan bо‘ladi. Shuningdek, degidratorlarda turib qolgan 
burg‘ulash suvlari tuzlaridan tarkib topadi. 
Galvanik bug‘ hosil bо‘lishi mumkin bо‘lgan va korrozion elektr toki 
yuzaga keladigan rektifikatsion kolonna uchastkalari elektrokimyoviy 
korroziyaga uchraydi. Bunday korroziya, aksari hollarda neftni qayta ishlash 
uchun atmosfera qurilmalarining rektifikatsion kolannalarining yuqori qismida 
kuzatiladi. Bu yerda uglevodorod bug‘lari bilan birga suv bug‘lari intyensiv 
ravishda kondensatlanadi. Suv xom-ashyo va distillyat tarkibidagi kalsiy va 
magniy xloridlarni gidrolizlaydi, buning natijasida hosil bо‘lgan vodorod xlorid 
suv muhitida elektrolitni xlorid kislotasini hosil qiladi. 
Kolonna qobiqlarining errozion yemirilishi suyuqlikning kuchli oqimi va 
Bug‘ oqimi ta’siri natijasi hisoblanib, ularning tarkibida abraziv qо‘shimchalari 
mavjud bо‘ladi. Eroziyaga uchragan qobiq uchastkalarini proektorlar va 
suyuqlik va bug‘ning kinetik energiyasini kamaytiradigan, maxsus qurilmalar 
bilan muhofaza qilinadi (ulitalar, matochniklar, va h.k). Kolonna 
qurilmalarining yemirilishi faqatgina ularning puxtaligi, buzilganida xavfli 
bо‘lib kolmaydi; hosil bо‘lgan korroziya mahsulotlari, kichik oqimli truba 
kuvurlarini, issiqlik almashinish qurilmalarini va kondensatorlarni ifloslantirish 
yoki jipslab berkitib qо‘yish mumkin.