Qarshi muhandislik iqtisodiyot institui neft va gaz fakulteti «texnologik mashinalar va jihozlar» kafedrasi

Siklonlar
markazdan qochma kuchlar maydonida changlarni tozalash 
imkonini beradi. Mashinasozlik korxonalarida qobig`ining diametri 100...1000 
mm li siklonlar tayyorlanadi. Ularning ishlash samaradorligi ajratish 
koeffistienti bilan xarakterlanadi. Changlarni tozalash darajasi siklon 
konstrukstiyasi, zarracha o`lchami va zichligiga bog`liq. 
Masalan, 25 mkm li zarrachalar cho`ktirilayotgan bo`lsa, siklonning f.i.k. 
95 % ni tashkil etadi, lekin zarracha diametri 10 mkm bo`lsa, f.i.k. 70% gacha 
kamayadi. 
Gidrosiklon
– bir-biridan o‘lchamlari bilan farq qiladigan qattiq 
zarrachalarni suv muhitida markazdan qochma kuch ta’sirida ajratishga 
mo‘ljallangan uskuna. 
Gidrotsiklonlar odatda tarkibidagi zarrachalarning о‘lchami 5-150 
mkm 
bо‘lgan suspenziyalarni fazalarga ajratish uchun ishlatiladi. Bunday 
qurilmalardan beqaror emulsiyalarni ajratish uchun ham foydalanish mumkin. 
Gidrotsiklon qobig‘i silindrsimon va konussimon qismlardan iborat.
Gidrotsiklonlarda ajratish sifati konuslilik burchagiga bog‘lik bо‘ladi (4 - rasm). 
Suspenziya gidrotsiklonga tangensial yо‘nalishda 5-20 
m/s
tezlikda kiradi. 
Suspenziya qurilmaning silindrsimon yuzasi yaqinida pastga karab spiralsimon 
harakat qiladi. Suyuqlik oqimi bilan birgalikda qattiq zarrachalar ham pastga 

---

161 
qarab harakat qiladi. Bunda suyuqlik tarkibidagi qattiq zarrachalar markazdan 
qochma kuch ta’sirida qurilmaning konussimon yuzasi tomon uloqtiriladi. 
Yengil komponet esa gidrotsiklon markaziga yig‘iladi va markaziy patrubka 
orqali yuqoriga harakatlanib, qurilmadan aloxida chiqariladi. Og‘ir komponent 
esa pastgi shtuser orqali qurilmada tashqariga chiqariladi. 
4 - rasm. Gidrotsiklon 
1 - tangensial patrubka; 2- markaziy patrubka; 3 - tо‘siq; 4-korpusning 
silindrsimon qismi; 5-korpusning konussimon qismi; 6- ajralgan og‘ir faza 
(shlam) chiqariladigan patrubka. 
NAZORAT SAVOLLARI 
1.
Markazdan qochma uskunalarning samaradorligini qaysi omil orqali bilish 
mumkin? 
2.
Siklonlar necha guruhga bo‘linadi va ularning ishlash prinsiplari qanday 
izohlanadi? 
3.
Batareyali siklonlar qanday tuzilishga ega va ularning afzallik tomonlari 
nimalardan iborat? 

---

162