Qarshi kurashning

26 Baklonov A. Saudovskiy razvorot / / Mejdunarodnaya jizn. №9, 2004. -S. 91-92.
73

---

Diniy ekstremizmni o ‘ziga qurol qilib olgan terrorchilarning butun 
dunyoning nafratini qo‘zg‘atgan AQSHdagi vahshiyliklari nafaqat ushbu 
mamlakat, balki bashariyat tarixidagi eng m ash’um sahifalardan bo‘lib 
qolishiga hech kim shubha qilmaydi.
O 'tgan asrning 70-yillari intihosidan boshlab Afg‘oniston diniy 
ekstremizm va fundamentalizmning eng yirik o ‘chog‘iga aylana boshladi. 
Ushbu mamlakatdagi siyosiy beqarorlik tufayli turli m amlakatlardan 
o ‘zining xunuk qilmishlari uchun badarg‘a b o ‘lgan qora kuchlar 
Afg‘onistonga oqib keldilar va m ustahkam o ‘rnashib oldilar. «Tolibon» 
nomi bilan atalgan ekstremistlar ularga boshpana berdilar. Afsuski, ayrim 
yirik davlatlar ham o‘zlarining shubhali geosiyosiy manfaatlarini ro‘yobga 
chiqarish ilinjida Afg‘onistondagi radikal islomchilarni amalda qo‘llab- 
quwatladilar. Natijada, ushbu mamlakat ekstremizm va terrorizmning 
haqiqiy o ‘chog‘iga aylandi. Bu hoi nafaqat uning, balki unga tutash 
mamlakatlarning xavfsizligiga ham tajovuz solgani yaxshi m a’lum.
T a’kidlash joizki, diniy ekstremizm va u bilan bog‘liq terrorizmning 
0 ‘zbekistonga kirib kelishida aynan Afg‘oniston o‘ziga xos darvoza vazifasini 
o ‘tadi. 0 ‘tgan asrning so'nggi yillarida m azkur m am lakatdan panoh 
topgan, «Tolibon» harakati va «al-Qoida» tashkiloti bilan mustahkam 
aloqalar o'rnatgan « 0 ‘zbekiston islomiy harakati» va oxirgi paytda u 
bilan birgalikda harakat qilayotgan «Hizbut-tahrir» kabi radikal diniy- 
siyosiy guruhlar, m ana o ‘n yildan oshiqroq vaqt mobaynida 0 ‘zbekis- 
ton va Markaziy Osiyoning boshqa mamlakatlaridagi barqarorlikka putur 
yetkazishga intilib kelmoqda.
Oxirgi yillarda m am lakatim izda yashirin am al qilayotgan diniy- 
siyosiy guruhlar orasida «Hizbut-tahrir» alohida faollik ko‘rsatmoqda. 
Aytish lozimki, m azkur partiya o ‘zini terrorchilik faoliyatiga aloqasi 
yo‘qdek qilib ko‘rsatishga intiladi. Partiyaning ushbu iddaosini haqiqat 
deb qabul qilishga tayyor kuchlar ham bugungi dunyoda, afsuski, 
yo‘q emas. Lekin partiya tarqatayotgan varaqalarning mazmuni ushbu 
guruhning tinchliksevar partiya ekani haqidagi d a’volar haqiqatdan 
n e c h o g ‘lik y iro q lig in i, u n in g «beo zo r siyosiy kuch» ekaniga 
ishonayotganlar qanchalik xato qilayotganiga hech qanday shubha 
qoldirmaydi. Allaqachonlaroq o ‘z umrini yashab, tarix sahnidan tushib 
ketgan, bugungi voqelikka m utlaqo to ‘g‘ri kelm aydigan xayoliy xa- 
lifalikni barpo etish uchun h ar qanday amaliy h arakatlardan tiyil- 
m aslik, ju m lad an , qurol ishlatishni targ‘ib qilish orqali m usul- ! 
m onlar ongiga eng ashaddiy siyosiy g‘oyalarni singdirishni o ‘zining 
dasturiy vazifasi qilib olgan ham da uni hayotga tatbiq etishga jo n - 
jahdi bilan urinayotgan bunday guruhni terrorchilik faoliyatga aloqador 
emas deb b o ‘ladimi?
74

---

0 ‘zbekiston diniy ekstremizm bilan to‘qnash kelayotgan birinchi 
davlat emas. Yuqorida qayd etilganidek, u bugun dunyoning ko‘plab 
mamlakatlari xavfsizligiga tahdid solmoqda. Shunga mos ravishda dunyoda 
diniy ekstremizm va u bilan bog‘liq terrorizmga qarshi kurash bo'yicha 
salmoqli tajriba to'plangan. Mazkur tajribadan chiqadigan eng asosiy 
xulosa shuki, diniy ekstremizm va terrorizm bilan kurashda, asosan, 
huquq-tartibot organlariga suyanish, faqat jazo choralarini qo'llash orqali 
unga barham berishga intilish mazkur salbiy hodisaning oqibati bilangina 
kurashish bilan barobardir. Boshqacha aytganda, bunday yo'ldan boril- 
ganda, diniy ekstremizm va terrorizmni oziqlantirib turgan «ildiz»lar 
beshikast qolaveradi, vaqt o ‘tishi bilan ular yangi «kurtak»lar berishda 
davom etaveradi. Shuning uchun ham, diniy ekstremizm va terrorizm 
bilan to ‘qnash kelayotgan davlatlar ushbu xatarli hodisaga qarshi 
kurashishda tobora ko‘proq yalpi va maqsadli yondashuv yolidan borishga 
harakat qilmoqda.