Qarshi kurashning



Download 4,43 Mb.
Pdf ko'rish
bet18/114
Sana15.07.2022
Hajmi4,43 Mb.
#802293
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   114
Bog'liq
86. Diniy ekstremizm vа terrorizmga qarshi kurashning ma’naviy-ma’rifiy asoslari

Molikiylik. 
Ushbu mazhabga 713-yilda Madinada tavallud topib, 795- 
yilda vafot etgan Molik ibn Anas al-Asbaxiy asos solgan. Molikiy mazhabi 
hozirda asosan Afrika qit’asi, jumladan, Marokash, Jazoir, Tunis, Sudan, 
Senegal, Jibuti, Surinam, Nigeriya, Niger va Liviya kabi davlatlarda 
yetakchi bo‘lib kelmoqda.
Molikiylik tarafdorlari ilk islom davrida shakllangan fiqh m e’yorlarini 
tan oladi, fiqhning asosiy manbai sifatida Qur’on va sunnaga tayanadi, 
faqat M adina shahrining olimlari yakdillik bilan m a’qullagan qoidalarni
21


ijmo’ deb hisoblaydi. Shu bilan birga, musulmonlarning umumiy man- 
faatlariga javob beruvchi shariat hukmlariga monelik qilmaydi. Hozirda 
jam i musulmon — sunniylarning taxminan 17% shu mazhabda e’tiqod 
qiladi.
Hanbaliylik. 
Ushbu mazhab 780-yilda Bag'dodda tug'ilib, shu yerda 
855-yilda vafot etgan Ahmad ibn Hanbalning huquqiy qarashlari va 
fatvolarini namoyon etadi. Hozirda hanbaliylik faqat Saudiya Arabistonida 
rasman e ’tirof etilgan bo‘lib, boshqa mamlakatlarda uning tarafdorlari 
kam uchraydi.
Bu mazhab ko‘proq hadislarga tayanishi bilan boshqalardan farq 
qiladi. Unda hadislar mohiyatiga yuqori o ‘rin beriladi va ularga «qanday» 
deb savol bermasdan to ‘g‘ridan-to‘g‘ri ishonish va ergashish zarur 
hisoblanadi. Hozirda jami musulmon — sunniylarning 1,5% shu mazhabda 
e ’tiqod qiladi.
Sunniylikda fiqhiy maktablardan tashqari 2 ta aqidaviy ta ’limot — 
A sh’ariya va Moturidiya mavjud bo'lib, ular asosan Aliohning zoti va 
sifatlari, imon, taqdir, oliy hokimiyat (im omat) masalalarida bir- 
biridan farq qiladi.
Ash’ariya 
- Abul Hasan Ali bin Ismoil (873-935) asos solgan 
kalom ilmlaridan biri bo ‘lib, uning yirik vakillari qatorida Boqiloniy 
(vaf. 1013), Abdul Qohir Bag‘dodiy (vaf. 1037), Juvayniy (vaf. 1085), 
Shahristoniy (vaf. 1153) va Faxriddin Roziy (vaf. 1209) kabi olimlarni 
sanab o ‘tish mumkin.
Ash’ariy tarafdorlari m oturidiylardan Allohni aql bilan tanish 
vojibligi, muqallid (tili va amalida musulmon ekanini isbotlamagan, 
lekin o ‘zini m usulm on hisoblaydigan kishi) im onining joizligi
imonning ozayib-ko'payib turishi kabi o ‘nlab aqidaviy masalalarda farq 
qiladilar.
Ongni, ya’ni aqlni diniy a n ’anachilikdan (naql)dan ustun qo‘yish 
va shariatni musulmonlar hayotini boshqaruvchi, deb hisoblash ushbu 
ta ’limotning asosini tashkil etadi. Taqlidni, ya’ni diniy aqidalarga ko‘r- 
ko‘rona ergashish, ularga tanqidiy yondashmasdan bo‘ysunish, itoat 
etishni inkor qilish va hatto, muqallidlarni (taqlid qiluvchilarni) 
m o ‘m in la r em as, deb h iso b la sh h am ush bu t a ’lim o tg a xos 
xususiyatlardandir.

Download 4,43 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   114




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish