Qarshi davlat univеrsitеti

XULOSA 73
ILOVA. Kulolchilik terminlarining qisqacha lug‘ati 77
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI 85

KIRISH

Mavzuning dolzarbligi. Ma’naviy hayotimizdagi katta o‘zgarish va yangilanishlar moddiy va nomoddiy merosimizni keng o‘rganish va tadqiq qilishda e’tiborli yutuqlarni qo‘lga kiritishga keng yo‘l ochdi. Mamlakatimizning Birinchi Prezidenti I. A. Karimovning “Eng muhim vazifa shundan iboratki, o‘zligimizni teran anglab, mutafakkir bobolarimiz, aziz avliyolarimiz qoldirgan bebaho merosni avaylab-asrab, yanada boyitishimiz, ulug‘ ajdodlarimiz ishining munosib davomchilari bo‘lmog‘imiz darkor”¹, degan so‘zlari moddiy va nomoddiy merosimizga diqqat-e’tibor ortganligi va milliy o‘zligimizni anglash davlat siyosati darajasiga ko‘tarilganligidan dalolat beradi.
O‘zbek tili lug‘at boyligini kengaytirish hamda har bir so‘zning izohi, asl ma’nosi, vazifasi, etimologik kelib chiqishi, dialektal variantlari hamda nutqda voqelanadigan turli xil variantlarini o‘rganish o‘zbek tilshunosligi oldida turgan muhim vazifalardan biri hisoblanadi. Ana shunday muhim vazifalardan yana biri kulolchilik kasbiga oid so‘z va terminlarni to‘plash, ularni ilmiy tadqiq etishdir. O‘zbek tilshunosligida kulolchilik terminologiyasi deyarli o‘rganilmagan. Ushbu sohaga oid so‘z va terminlar “O‘zbek tilining izohli lug‘ati”, eski o‘zbek tilidagi bir qancha lug‘atlarda, shuningdek, qomusiy lug‘atlardan o‘rin olgan. Ushbu manbalar asosida kulolchilik terminologiyasini tadqiq etish dissertatsiyaning dolzarbligini belgilaydi.
Tadqiqot obyekti va predmeti. Tadqiqot obyekti sifatida o‘zbek hunarmandchiligiga bag‘ishlangan qator ilmiy va badiiy asarlar, o‘quv va o‘quv- uslubiy qo‘llanmalar olingan. Jumladan, Mahmud Koshg‘ariy, Nosiriddin Burhoniddin Rabg‘uziy, Alisher Navoiy va boshqa mumtoz adabiyotimiz namoyondalarining asarlari va bu asarlar asosida yaratilgan izohli lug‘atlar, o‘n ikki tomli “O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi”, besh jildli “O‘zbek tilining izohli lug‘ati”, S.Ibrohimov, M.Abdiyev, T.Tursunova, E.Begmatov singari tilshunoslar, S.Bulatov, T.Abdullayev, R.Xasanov, M.K.Rahimov, T.Miraliyev,


¹ Karimov I. Vatan ravnaqi uchun har birimiz mas’uulmiz. –Toshkent, “O’zbekiston”, 2001.-B.104.
R.Egamberdiyev, A.Hazratqulov, Muhammad Siddiq, U.Umarov, N.Axmedov kabi san’atshunoslar, shu jumladan, kulolchilik san’ati tarixi bilan shug‘ullangan olimlar va hunarmand ustalar qalamiga mansub ayrim maqolalar, izlanishlar va tadqiqotlariga murojaat qilindi. Tadqiqot predmeti o‘zbek kulolchilik terminolo- giyasidir.