Qarshi davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti zoologiya va fiziologiya kafedrasi

Uyga vazifa:
Reptiliyalarning skeleti mavzusini o’qing.

Mavzu: Reptiliyalarning skeleti
Darsning maqsadi: Repteliyalarning skeleti va muskulaturasini o’rganish bilan reptiyalar haqidagi bilimlarni.
Mavzu bo’yicha umumiy ma’lumotlar.
Skeleti deyarli to’liq suyakdan tashqil topgan bo’lib, umurtqa pog’onasi skeletiga, bosh skeletiga, erkin oyoqlar skeletiga va ularning kamar skeletlariga bo’linadi.
Umurtqa pog’onasi 4-ta bo’limga bo’linadi: bo’yin, ko’krak-bel, dumg’aza va dum. Umurtqalarning tanasi oldingi tomondan botiq, keyingi tomondan bo’rtib chiqqan (protsel) bo’ladi.
Kaltakesaklarni bo’yin bo’limida 8-ta umurtqa bo’lib, ulardan oldingi 2 ta umurtqasi hamma amniotalardagi singari o’ziga xos tuzilgan. 1-bo’yin umurtqasi atlas yoki atlant deb ataladi. Atlas suyak halqa shaklida bo’lib, yupqa pay bilan ustki va pastki qismga bo’linib turadi. Ustki teshikdan orqa miya o’tsa, pastki teshikdan 2-inchi bo’yin umurtqasi – epistrofeyning tishsimon o’simtasi kirib turadi. Atlas epistrofeyning tishsimon o’simtasi atrofida aylanadi.
Ko’krak-bel bo’limi 22 ta umurtqadan tashqil topgan. Ularning hammasi qovurg’alar bilan tutashadi. Kaltakesakning to’shi tog’aydan tuzilgan. Ko’krak-bel umurtqalarining oldingi 5 ta umurtqalaridan chiqqan qo vurg’alar to’sh suyagiga tutashadi.
Dumg’aza bo’limi 2 ta umurtqadan iborat bo’lib, ularning ko’ndalang o’simtalariga chanoq kamarining yonbosh suyaklari birikib turadi. Dum bo’limi bir qancha umurtqalardan tashqil topgan.
Bosh skeleti qoplovchi suyaklarning ko’pligi bilan xarakterlanadi va suyaklar bosh skeletining yoni, tagi va ustini tashqil qiladi. Ensa te-shigi atrofida 4-ta ensa suyak – 2-ta yon, 1-ta ustki va 1-ta asosiy ensa suyaklari joylashadi. Tanglay - kvadrat tog’ayning elementlaridan kvadrat suyagi hosil bo’ladi.
Erkin oyoqlar skeleti va ularning kamar skeleti amfibiyalarning shu skeletidan unchalik farq qilmaydi. Faqat to’sh suyagining ustida to’sh usti suyagi bo’ladi.