Qarshi davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti zoologiya va fiziologiya kafedrasi

 
 
“Populyatsiyalar ekologiyasi” fani bo‘yicha амалий mashg‘ulotlar

---

76 
REJASI
t\r 
Mavzular 
soat 
1 
Populyasiya soni va zichligini aniqlash. 
4 
2 O’simlik populyasiyasining yosh tuzilmasini aniqlash
4 
3 Hayvonlar populyasiyasining yosh va jins tuzilmasi. 
4 
4 Yashovchanlik jadvalini tuzish 
4 
5 Yashovchanlik egri chizig’ini tuzish. 
4 
6 Populyasiyada avlod yaratish tezligini aniqlash. 
4 
7 
Populyasiyada individlar sonining o’sish tezligini
aniqlash. 
4 
Jami: 
28 
 
AMALIY MASHG’ULOTLARNI O’TKAZISHUCHUN USLUBIY 
KO’RSATMA 
Kirish. 
“Populyasiyalar ekologiyasi” biologiya yo’nalishi boyicha tahsil olayotgan 
talabalar uchun mo’ljallangan muhim tanlov fanlardan biridir. Bu fandan 
ma’ruzalar kursida talabalarga populyasiya tushunchasi, uning statik va dinamik 
ko’rsatkichlari, ya’ni zichligi, jins, yosh va makondagi tuzilmalari, tug’ilish, o’lim, 
populyasiyasonining o’zgarishi va boshqarilishi haqida keng nazariy ma’lumotlar 
beriladi. Ammo, yetishib chiqayotgan ekolog mutaxassislar tabiatdagi mavjud 
populyasiyalarni, ayniqsa, kamayib borayotgan, noyob yoki zararkunanda 
organizmlar populyasiyalarini tadqiq qilish uchun amaliy ko’nikmalarga ham ega 
bo’lishlari zarur. Bunday ko’nikmalar «Populyasiyalar ekologiyasi» fanidan 
amaliy mashg’ulot darslarida hosil qilinadi. Amaliy mashg’ulotlar davomida 
talabalar populyasiya soni va zichligini aniqlash usullari, jins va yosh tuzilmaning 
ifodalanishi, populyasiyadagi tug’ilish va o’limni hisoblash, populyasiya soni 
o’zgarishlarini aniqlash ko’nikmalariga ega bo’ladilar hamda yuqoridagi 
ko’rsatkichlarni hisoblash uchun zarur bo’lgan matematik amallarni 
o’zlashtiradilar. 
Populyasiyaga xos ko’pgina ko’rsatkichlarni auditoriya sharoitida
aniqlashning imkoni yo’q. Shuni etiborga olib, amaliy mashg’ulotlar uchun uslubiy 
ko’rsatmaning ilova qismida ayrim populyasiyalarga oid nazariy ma’lumotlar 
keltiriladi. Bu ma’lumotlar asosida talabalar yashab qolish jadvali va egri chizig’ini 
tuzish, populyasiya o’sish tezligini aniqlashning matematik usullarini o’rganadilar. 

---

77