Qarshi davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

Standart eritma tayyorlash. 3,9270 g kimyoviy toza mis sulfat CuS0₄-5H₂0 olinadi va sig’imi 1000 ml bulgan o’lchov kolbasida distillangan suvda eritiladi, ustiga 5 ml kons. H₂S0₄ (p= 1,84 g/ml) qo’shiladi va kolba belgisigacha dis­tillangan suv qo’shiladi. Tayyor bo’lgan eritmaning 1 ml da 1 mg Cu ²⁺ ioni bo’ladi.
Darajalangan grafik tuzish. Xajmi 50 ml bo’lgan o’lchov kolbalaridan 7 dona olinadi. Ularga tartib bo’yicha raqamlar qo’yib chiqiladi. 1—6 kolbalarga mutanosib tartibda 25, 20, 15, 10, 5, 3 ml dan pipetka yordamida tayyorlangan mis tuzining standart eritmasidan solinadi. 7-kolbaga standart eritma solinmaydi. Barcha kolbalarga 10 ml dan suyultirilgan (1:3 nisbatda) ammoniy gidroksid eritmasi solinadi va aralashmalarning hajmi distillangan suv qo’shib kolbalarning belgilariga qadar yetqaziladi, aralashtiriladi, kolbalar ogzi tiqin bilan bekitiladi. Erit­malarning optik zichliklarini o’lchashga kirishiladi, bun­da yettinchi kolbadagi eritma («nol eritma» yoki «salt erit­ma») birinchi kyuvetaga, qolgan eritmalar esa navbatma- navbat ikkinchi kyuvetaga solinadi. Ikkinchi kyuvetaga eng avval Cu²⁺ ionining konsentratsiyasi kichik bo’lgan erit­masi solinadi, uning optik zichligi qizil yorug’lik filtrdan o’tgan nurdan foydalanib o’lchanadi. So’ng kyuvetadagi eritma qaytarib o’sha kolbaga solinadi va kyuveta konsen­tratsiyasi bir oz yuqori eritma bilan to’ldiriladi. Qolgan eritmalarning optik zichliklari shu tartibda o’lchanadi. Foydalanayotgan kyuvetadagi eritmaning qalinligi (1) 1 sm bo’lishi kerak, kyuvetaga eritma solingach, uning og’zi qopqog’ bilan bekitilishi lozim.
Tayyorlangan barcha eritmalarning optik zichliklari o’lchab olingandan keyin, darajalangan grafik tuziladi. Buning uchun abssissa o’qiga Cu²⁺ ionining konsentratsiya­si (0,5, 0,4; 0,3; 0,2; 0,1; 0,006 mg/ml), ordinata o’qiga shu konsentratsiyalarga mos keladigan optik zichliklar joylashtiriladi. Xar ikki kattalikka to’g’ri keladigan bitta dan nuqtalar o’zaro tutashtirilganda to’g’ri chiziqli bog’lanish-darajalangan grafik xosil bo’ladi.