Qarshi davlat universiteti republic of uzbekistan

Muloqot vazifalari ŏz ichiga quyidagilarni qamrab oladi:
•
ŏquvchiga yangi ma’lumot berish yoki fikr almahish, ŏqituvchi va ŏquvchilarning bir-
birlarini ŏzaro bilishlarini;
•
bir-birini xulqlarini tŏzatish va boshqarish muloqot hap bir ishtirokchisi shaxsning 
imkoniyatlarini ochish va undan foydalanish, ularning ŏz oldilarida turgan muammolarni ŏzlari 
mustaqil hal etishlari;
•
ŏqituvchi shaxsiy fikrining pedagogik jihatdan maqsadga muvofiqligi muloqot 
ishtirokchilarining bir-birlaridan qanoat qilganliklari va hakozo.
P
edagogik muloqot va uning ahamiyati:
vositalar tashkil etuvchi, baho beruvchi, 
intizomga undovchi bŏlishi mumkin. Adabiyotlarda ŏqituvchi ŏz ishining ustasi ekanligi 
ta’kidlanib intizomga undovich vositalarga nisbatan tashkiliy ta’sir kŏrsatishga kŏproq 
yondashiladi.
Muloqot usuli sifatida shakllangan uslub amalda ŏzining uchta shakli bilan namoyon 
bŏladi, bilimlarni egallashda ŏqituvchi bilan ŏquvchilarning birgalikdagi hamkorlik qilishlari 
ŏqituvchining ŏquvchilarga tazyiq ŏtkazish va ularning aktivligini ruyobga chiqarmasligi, 
ŏqituvchining ŏquvchilarga nisbatan neytral munosabatlarda bŏlishi va uning hal etilayotgan 
masaladan chetta chiqishi. 

---

38 
Muloqotdagi vaziyat bir xil ŏzaro harakatni, boshqa ishtirokchiga tazyiq ŏtkazishni, boshqa 
ishtirokchiga muvofiqlashni ŏz ichiga oladi. 
Muloqotga emotsional tus berish harakteri neytral hol orqali ijobiydan salbiyligicha ŏzgaradi. 
Bŏlarning hammasi muloqot muhitini, sinfda ma’lum iqlimni yaratadi. Pedagogik muloqot ŏqituvchining 
ŏz ŏzini muloqot jarayoni va natijalarini nazorat qilib borishini nazarda tutadi. 
Tŏg’ri tashkil etilgan pedagogik muloqot davomida ŏqituvchi tanlagan vositalarni vazifa va 
haroitlarga muvofiqligining ulchovchi sifatida tushuniladigan pedagogik nazokat mujassamlanadi. 
Pedagogik muloqotda qanday ŏziga xos qiyinchiliklari mavjud? 
Eng avvalo, muloqot maxsus vazifalarining yŏqligidir, natijada ŏqituvchi pedagogik muloqotni ŏz 
mehnatining alohida tomoni sifatida qaramaydi, uni rejalashtirmaydi, muloqotning barcha vazifalari 
ŏquvchilarga bilim berishga keltiriladi. ŏqituvchi bilan ŏquvchining bir-birlarini ŏzaro tushunmasliklari, 
muloqot vositalarining qashshoqligi, nopedagogik vaziyatlar ham uchrab turadi. M: ŏquvchilarning tor 
doiradagi intizomga chaqiruvchi emotsional jihatdan salbiy tus berilgan muloqot ularga kŏpincha aks 
ta’sir keltirib chiqaradi. Pedagogik muloqot usullari ustida ishlashning asoslangan programmasini tŏzish 
uchun har bir ŏqituvchi ŏzining qiynchiliklarinii tahlil qilib chiqish muhim rol’ ŏynaydi. 
Pedagogik muloqotga doir barcha mashqlarning umumiy yŏnalishini mavjud pedagogik 
vaziyatlarda malaka hosil qilish har bir muloqot ishtirokchilarining imkoniyatlarini ochishga 
kŏmaqlashuvchi uning shaxsiy hislatlarini rivojlanib boruvchi ta’minlovchi va shu muloqot orqali 
qoniqtiriladigan va hakoza vositalardan foydalanishi tashkil qiladi. Bunga bir qator mashqlar imkon 
tug’dirishi mumkin. 
Muloqotga boshqa kishilarning sub’ektiv qarashlarini aniqlash, bu odam bilan muloqotda oqilona 
hal qilinishi zarur bŏlgan vazifalarni aniqlash, masalan uning xulqini tŏzatish yoki unda shunchaki 
ishonch qayfiyatini yaratish. 
Mazkur vaziyat uchun ŏzaro harakatlarning sistemali vositalari majmuasini belgilash: 
•
muloqotda boshqa kishining javob harakati imkoniyatini oldindan kŏra bilish; 
•
boshqa odamda psixologik tŏsiq va qarashlik keltirib chiqaruvchi vositalarini qŏlga kiritish; 
•
vaziyatning ŏzgarishiga qarab foydalanishi mumkin muloqotlarning bir necha modeliga ega 
bŏlish; 
•
boshqa odamlarni tinglash, uning fikrlariga qŏshilish, unga hamdardlik kŏnikmasini rivojlantirib 
borish; 
•
muloqot natijalarini baholash va ularni ifodalanilgan vositalar bilan taqqoslash. 
Pedagogik faoliyat va pedagogik muloqot xarakteri ŏqituvchi shaxsi, uning qarashlari nuqtai 
nazarlarida xulqida namoyon bŏladigan g’oyaviy siyosiy saviyasi, professional tayyorgarligi va bilishga 
intilishi bilan ŏzviy bog’liq. 
Bu asosiy hislatlardan tashqari ŏqituvchining umumiy va boshqa qobiliyati, uning moyilligi 
xarakteri, muvaqqat psixik holatlari shuningdek tŏplangan tajribasi muhimdir. ŏqituvchi shaxsini 
xarakterlash uchun foliyatning individual uslubi kabi yig’ma kŏrsatkichlar, jumladan individual faoliyat 
uslubidan ham foydalanadilar. Ijodiyot: aktiv sotsial to`tilgan yŏl vaziyat etŎq shaxs har doim bundan 
keyingi rivojlanishi uchun ko`rashadi, bu hol ŏqituvchiga ham taalluqli. Shaxsning professional jihatini 
ŏz-ŏzini tarbiyalash yŏllaridan biri ŏzining sifat va hislatlarini, shuningdek pedagogik faoliyat va 
muloqotlarining barqaror xususiyatlariga, ŏqituvchining ta’lim olganligi va tarbiyalanganligidagi 
erishilgan natijalarini tahlil qilishga doir mashqlarda namoyon bŏladi.