Sifat-ot-tipidagi qо‘shma otlarga misol keltiring. (qizilishton, kо‘kqarg‘a qoraqarg‘a
qashqadaryo, Oq tepa kabi.)
-Son ot tipida yasalgan qо‘shma otlarga misollar keltiring(tо‘rtkо‘l, mingoyoq, qirq oyoq
bushkapa, ming buloq kabi).
-Obod kompanentli otlarga misol toping (halqobod yangiobod).
-Tepa kompanentli otlarga misol ayting (oqtepa qurg‘ontepa qо‘ltepa)
-Poya kompanentli otlarga misol ayting (juxoripoya, sholipoya,
bedapoya, archapoya kabi).
-Fe’l ot tepadagi otlarga misol kо‘rsating (ochviltosh yoriltosh ochildasturxon)kabi savollar bilan
murajat etadi va kompozitsiya usul bilan yasalgan otlar haqidagi fikrlarni umumlashtiradi.
Abbreviatsiya usuli tug‘risida fikr olishuv о‘tkazganda о‘qituvchi bu usul bilan ham qisqartma
otlar hosil etilishi (BMT, TOSHDU, QDU kabilar)ni aytadi. Bunday qisqartmalar turli tashkilot
muassasa nomlari ishtimoiy-siyosiy va ilmiy terminlar doirasida uchrashini ta’kidlaydi. Bu usul
tilimizga oktabr’ tuntarishidan keyin rus tilidan о‘zlashganligini о‘qtiradi. Shundan keyin о‘qituvchi
abbriviatsiya usvil tо‘la ma’noda sо‘z yasaliishiga kiradimi? Degan savol tashlaydi va abbrivatsiya
tо‘la ma’noda sо‘z yasamasligini balki sо‘zlarning birikib bir tushuncha aniqrog‘i tashkilot va
boshqalarning nomini ifodalashni ammo qisqartma esa ana kengaytirilgan birikmaning qisqargan
shakli ekanligini bu qisqartmaning yangi leksik ma’noga ega emasligini asosga olib abbreviatsiya
usuli bilan yangi leksik ma’noli ot emas balki ushbu kengaytirilgan birikmaning qisqargan variantini
hosil qilishni talabalarga yetkazadi.
Shundan keyin sodda ot (bir о‘zakli) qushma ot (kamida ikki sо‘zning tobeylik munosabatida
birikishdan hosil bо‘lgan bir urug‘ga birlashgan hokim tobiylik munasabatida birikishdan) murakkab
ot (kamida ikki sо‘zning tobiylik munasabatida birikishdan hosil bо‘lgan har qaysi komponent о‘z
urg‘usi ma’no mustaqilligini saqlagan ammo birikib bir tushuncha ifodalaydigan birikuv) juft ot (bir-
biriga yaqin ma’noli kabi sо‘zlarning birikishdan bir tushuncha nomini bildiradigan) qisqartma otlar
haqida talabalarga savol berish savollarga javob berish sо‘zlar tavsiya etib aniqlatish kabilar asosida
talabalarning bu haqidagi bilimini mustahkamliligiga harakat etadi hamda ularni mashq ishlashga
mustaqil mashqqa tayyorlaydi.
Talabalarga mashg‘ulot rejasida kо‘rsatilgan mashqlarning talablarning о‘qib eshittiradi, bir
misolni na’muna tarzida ular bilan ishlab kо‘rsatadi.Qolganlarini mustaqil ishlatadi, nazorat yetadi.
Ularning ish sifatlarini teshirib boradi. Reyting tizimiga kо‘ra о‘sha fan bо‘yicha tuzilgan texnologek
kartada kо‘rsatilgan tartibda ballar bilan baholaydi.
Mustaqil ishlashga vazifalar beradi. Mashg‘ulotni xulosalaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: