O’zbek adabiy tilida qo’shib yozish va ajratib yo’zish imlosi Reja

O’zbek adabiy tilida qo’shib yozish va ajratib yo’zish imlosi

Reja:

1. 
   Qo’shib yozish.
   
2. 
   Chiziqcha bilan yozish.
   
3. 
   Ajratib yozib.
   
4. 
   Bosh harflar va qisqartma so’zlar imlosi.
   
5. 
   Qo`shib yozishga oid asosiy imlo qoidalari.
   
6. 
   Qo`shma so`zlarning imlosi xususidagi ayrim me`yorlar.
   

Xona, noma, poya, bop, xush, ham, baxsh, kam, umum, rang, mijoz, sifat,talab kabi so’z yordamida yasalgan qo’shma ot va qo’shma sifat: qabulxona, tabriknoma, taklifnoma, bedapoya, ommabop, xushxabar, hamsuhbat, orombaxsh, kamquvvat, bug’doyrang, umumxalq, sovuqmijoz, devsifat va b.sh.
-(a)r, (inkori –mas) qo’shimchasi bilan tugaydigan qo’shma ot va qo’shma sifat: o’rinbosar, otboqar, cho’lquvar, ishyoqmas, qushqo’nmas kabi.
Takror taqlid so’zga qo’shimcha qo’shish bilan yasalgan ot va fe’l: pirpirak (pir+pir+ak) hayhayla,gijgijla kabi.
Narsani (predmetni) boshqa biror narsaga nisbatlash, qiyoslash, o’xshatish yo’li bilan bildiruvchi qo’shma ot va qo’shma sifat: karnaygul, qo’ziqorin, otquloq, oybolta, devqomat, sheryurak, bodomqovoq, qirg’iyko’z kabi.
Narsani uningrangi, mazasi, o’zidagi biror narsasi va shu kabi belgisi asosida bildiruvchi qo’shma ot: olaqarg’a, qizilishton, achchiqtosh, mingoyoq kabi.
Narsaning biror maqsad, ish uchunligini bildiruvchi qo’shma ot: tog’olcha, cho’lyalpiz, suvilon, qashqargul kabi.
Marosim,afsona kabini bildiruvchi qo’shma ot: kiryuvchi, kelintushdi, qoryog’di, urto’qmoq, ochildasturxon.
Qaratuvchili birikmaning bir so’zga aylanishi bilan yuzaga kelgan qo’shma ot: mingboshi, so’zboshi, olmaqoqi.
Ikkinchi qismi turdosh ot bilan obod so’zi bilan ifodalangan joy nomlari : Yangiyo’l, To’rtko’l, Xalqobod, Mirzaobod. Lekin ikkinchi qismi atoqli ot bilan ifodalangan joy nomi ajratib yoziladi:O’rta Osiyo, Ko’hna O’rganch, O’rta Chirchiq kabi
Rus tilidan aynan o’zlashtirilgan yoki so’zma-so’z tarjima qilish yo’li bilan hosil qlingan qo’shma so’z qo’shib yoziladi: kinoteatr, radiostansiya, fotoapparat, teleko’rsatuv, bayramoldi.
Qisqartmaning barcha turi va ularga qo’shiladigan qo’shimcha qo’shib yoziladi: ToshDU, SamDU kabi.Lekin yonma-yon kelgan ikki qisqartma ajratib yoziladi: O’zXDR MK (O”zbekiston xalq demokratik partiyasi markaziy kengashi )
Bir tovush ikki yoki undan ortiq tovush tarzida aytilsa , bunday holat tovushni takror yozish bilan ko’rsatiladi:yo’o’q, nimaaa,himm.