Qarshi davlat universiteti o‘zbek tili va adabiyoti metodikasi kafedrasi

                                 
10-MASHG‘ULOT (2 SOAT). 
MAVZU: OT- UNING О‘ZIGA   XOS XUSUSIYATLARI, MA’NO TURLARI 

---

REJA : 
 1, Ot- mustaqil sо‘z turkumi ekanligi.  
2."Otning о‘ziga (xos)  ma’no va grammatik xususiyatlari.  . 
3. Otning ma’noga kо‘ra turlari: 
a) atoqli otlar: 
b) turdosh otlar: konkret va mavhum: sanaladigan va sanalmaydigan-; shaxs va narsa-; yakka va 
jam otlar. 
4.  Mavzuga  oid  R.Ikromova  va  K.Qosimovalariing  mashqlar  tо‘plamidagi  106,    107,    108-
mashqlarni ishlash. 
A d a b i y o t l a r :  
1. SH.Shoabdurahmonov va b. О‘sha darslik, 2-13-217- betlar. 
3. О‘zbek tili grammatikasi,  1-tom,    morfologiya,    T., "Fan",  1975,  124- 144-betlar. 
4. R.Ikromoyea va K.Qosimova. О‘sha mashqlar tо‘plami, 38-39-betlar. 
5.M.Mirzayev  va  Y.Eshonqulov.О‘sha  mashqlar  tо‘plami,  85-86-betlar,  9-mashg‘ulotda 
о‘rganilgan  "Sо‘z  turkumlari,  Mustaqil,  yordamchi,  har  ikkalasiga  ham  kirmaydigan  modal  sо‘z, 
undov va taqlidiy sо‘zlar" yuzasidan talabalar bilimi va kо‘nikmasini sinab kо‘rish maqsadida: 
1. 
Sо‘z turkumlari atamasi qanday tushuncha ifodalaydi? 
2. 
Sо‘zlarni turkumlarga ajratishda qaysi xususiyatlariga e’tibor beriladi? 
3. Mustaqil sо‘zlar atamasi mazmunini qanday anglaysiz ? 
4. Yordamchi  sо‘z  turkumlariga  qanday  sо‘z  turkumlari  kiradi,  ularning  о‘ziga  xos  tomonlari 
qanday? 
5.Modal, undov va taqlidiy sо‘zlarning mustaqilga ham, yordamchi sо‘zlarga ham о‘xshaydigan 
xususiyatlari qanday? kabi savollar bilan talabalarga murojaat qiladi.  
Javoblarda  talabalarning  faolligini  ta’minlashga  harakat  etadi.  Javoblarning  tо‘ldirilishini 
kuzatadi, javob tо‘la, bо‘lmagan о‘rinlarda tо‘ldirib boradi. Talabalarning sо‘zlarni turkumlarga ajratish 
sabablari,  sо‘z  turkumlari  turlari  haqidagi  tushunchalarini  aniqlab  olgandan  keyin  yangi  mavzu 
yuzasidan  talabalarning  ma’ruza  mashg‘ulotdagi  fikrlar  yuzasidan  mulohazalarni  qanchalik 
о‘zlashtirganini  aniqlash  va  bu  haqdagi  bilimlarini  mustahkamlash  maqsadida  tubandagicha  savollar 
bilan murojaat etadi: 
1. Ot sо‘z turkumining  boshqa sо‘z turkumlaridan ajralib turadigan  о‘ziga  xos qanday  ma’nosi, 
yasalishi va grammatik xususiyatlari bor? 
2. Otlar  qaysi  xususiyatlariga  kо‘ra  atoqli  va  turdosh  otlarga  ajratiladi.  Atoqli  otlar  haqidagi 
tushunchangizni bayon eting. 
3. 
Turdosh ot atamasi ma’nasini tushuntiring? Turdosh otning turlari va bunday turlarga ajralish 
sabablari haqidagi mulohazalaringizni bayon eting.        
4. Qanday otlar konkret sanalmaydi,   sabab? 
5. Yakka va jam otlarni ajratishga xizmat qiladigan asosiy belgini ayting?