Qarshi davlat universiteti kimyo kafedrasi noorganik kimyo fanidan

P_oq→ P_qora +16,7 kJ/mol

Qizil fosfor. Oq fosforni 400^оС da qizdirishdan olinadi. Qizil fosfor sovitilsa oq fosforga aylanib qoladi. Qizil fosforni bir qancha shakl o‘zgarishlari bor. Ularning tuzilishi hali to‘la aniqlanmagan. Ular polimer moddalar, o‘zaro piramidal bog‘langan. Olinish usuliga qarab qizil fosfor har xil xossaga ega. Masalan, uning zichligi 2,0-2,4 g/см³, suyuql. harorati 585-600ºС orasida rangi to‘q jigardan qizil, binafshaga o‘zgaradi.

Qizil fosfor eritmaga o‘tkazilishi uchun polimer shakl o‘zgarishdagi bog‘larni uzish kerak. Shuning uchun polimer shakl o‘zgarishlar hech qanaqa erituvchilarda erimaydi va yuqori suyuqlanish haroratiga ega. Shuning uchun fosfor bug‘larini kondensatsiya qilganda qizil emas, oq fosfor hosil bo‘ladi.

Qora fosfor. Oq fosforni yuqori haroratda bosim ostida uzoq qizdirishdan hosil bo‘ladi. Qora fosfor CS2 da erimaydi. Lekin elektr tokini o‘tkazadi.

Qizil va qora fosfor kimyoviy jihatdan ancha barqaror.

Agar oq fosfor havoda o‘z-o‘zidan 50ºС alangalansa, qizil fosfor 250ºС, qora fosfor 400ºС alangalanadi.

Oq fosfordan farqli polimer shakl o‘zgarishlar zaharli emas.