Qarshi davlat universiteti kimyo kafedrasi noorganik kimyo fanidan

Kremniyning galogenli birikmalari. Kremniy galogenlar bilan oson reaksiyaga kirishadi. Kremniy galogenidlardan SiCl₄ bilan SiF₄ muhim ahamiyatga ega. SiCl₄ quyidagi reaksiya asosida olinadi:

2FeSi + Cl₂ = 2SiCl₄ + 2FeCl₃

Ushbu reaksiyada Si₂Cl₆ va Si₃H₈ lar ham hosil bo‘ladi:

SiO₂ + 2Cl₂ + 2C = SiCl₄ + 2CO

SiCl₄ -57⁰C da qaynab, -68⁰C da qotadigan rangsiz suyuqlik, zichligi- 1.5237.Suvda tez gidrolizlanadi:

SiCl₄ + 3H₂O = SiO₂∙ H₂O + 4HCl

Asosan kremniy organic sintezda qo‘llaniladi.

SiF₄ – flyuorit H₂SO₄ bilan kremniy dioksidning o‘zaro ta’siridan hosil bo‘ladi:

SiO₂ + CaF₂ +2H₂SO₄ = SiF₄ + 2CaSO₄ + 2H₂O

SiF₄ – o‘tkir hidli rangsiz gaz bo‘lib , suvda gidrolizlanadi. Spirt va atsetonda eriydi. Ftorsilikatlarni termik parchalab olinadi. SiF₄ – geksaftorsilikat kislota H₂[SiF₆] va anorganik ftoridlarni olishda asosiy xomashyodir.

Geksaftorsilikat kislota - SiF₄ ning gidrolizidan hosil bo‘ladi. Bu kislota erkin holda turganda HF bilan SiF₄ ga parchalanadi. Suvli eritmasida barqaror ikki negizli kuchli kislota hisoblanadi (eritmaning dissotsiyalanish darajasi 76%). SiF₆^2- - oktaedrik tuzilishga (sp³d² – gibridlanishga ega).

Geksaftorsilikat kislota tuzlari (ftorsilikatlar) ma’lum. Bularning ko‘plari suvda yaxshi eriydi, faqat natriy, kaliy, rubidiy, seziy va bariy ftorsilikatlari nisbatan kam eriydi.

Geksaftorsilikat kislota va uning ba’zi birikmalari dezinfeksiyalash ishlarida yog‘och konservanti o‘rnida, shisha tayyorlashda, tuproqlarni mustahkamlovchi reagent sifatida va boshqa sohalarda qo‘llaniladi.