Qarshi davlat universiteti kimyo-biologiya

A V

14-rasm. A-Siydik pufagi devoridagi silliq muskul tо‘qimasining bо‘ylamasiga va kо‘ndalangiga kesimi. Gemotoksilin-eozin bilan bо‘yalgan (400 marta kattalashtirilgan)
1-bо‘ylamasiga kesilgan preparatda silliq muskul hujayralarining kо‘rinishi, 2-kо‘ndalang kesilgan preparatda siliq muskul hujayralarining kо‘rinishi, 3-silliq muskul tutamlari orasidagi biriktiruvchi tо‘qima va tomirlar.
V. Silliq muskul tо‘qimasining tuzilishi.
1-silliq muskul tо‘qimasining hujayralari, 2-hujayra yadrosi, 3-sarkoplazmasidagi miofibrillalar, 4- sarkolemmo, 5-endomeziy, 6-kapilyar tomir. (E.Qodirovdan, 1994)

16-mashg‘ulot.

Kо‘ndalang – targ‘il muskul tо‘qimasi.
Kо‘ndalang-targ‘il muskul tо‘qimasini kо‘rish uchun preparat sut emizuvchilarning kо‘ndalang targ‘il muskulining uzunasiga va kо‘ndalang kesmasidan tayyorlanadi. Oldin mikroskopning kichik obyektivida kо‘rish lozim. Muskul tо‘qimasi tutamchalarga о‘xshash bо‘lgan bog‘lamchalar hosil qilib joylashgan. Bu muskulni kо‘ndalang kesilgan qismida bir
nechta silindrsimon muskul tolachalari yig‘ilib, birlamchi bog‘lamchalar yig‘ilib esa ikkilamchi bog‘lamchalarni hosil qiladi. Bog‘lamchalar atrofini esa biriktiruvchi tо‘qima о‘rab turadi. Kollogen va elastik tolachalar orasida biriktiruvchi tо‘qima hujayralari uchraydi. Bu tо‘qima tarkibida qon va tomir, nerv tolachalari bor. Ayrim muskul bog‘lamchalari oralarida yog‘ tо‘qimalari erigan, sitoplazmasi, bо‘sh yog‘ tо‘qima ham uchraydi. Mikroskopni katta obyektivida qaralsa, ushbu tо‘qimaning tolacha membranasi ya’ni sarkolemma va sitoplazmasi, sarkoplazmadan iboratligini kо‘ramiz. Sitoplazma ichida kо‘ndalang targ‘il tuzilishga ega bо‘lgan mayda miofibrillalar joylashgan. Tolachalarning atrofida yadrolar kо‘rinadi. Tilning ustki yuzasini kо‘p qavatli muguzlanmagan epiteley qoplagan. (15-rasm)

15-rasm. Kо‘ndalang yо‘lli muskul tо‘qimasi.
1-muskul tolachasi, 2-yadrolari, 3-miofibrillalar, 4-sarkolemma, 5-endomiziy, 6-qon tomirlar, 7- kо‘ndalang yо‘lli muskul tolachasini pay qismi, 8-vegetativ nerv tolasi, 9-somatik harakatlantiruvchi (nerv tolasi), 10-harakatlantiruvchi nervning uchi. (E.Qodirov, 1994)