Qarshi davlat universiteti jahon tarixi kafedrasi tarix falsafasi va tarix o

Tushuntirib va izohlab o'qish.
6-sinfda qadimgi dunyo tarixini o'qitishning dastlabki oylarida o'qituvchi butun mavzu yoki uning biror bo'limini goh bayon qiladi, goh darslik matnini o'qib, tushuntirib beradi. o'qituvchi matnning murakkab joylariga kelganda hikoyasini to'xtatib, matnni ovoz chiqarib oxirigacha o'qib beradi, o'quvchilar esa matnga qarab kuzatib borishadi, tushunish oson bo'lgan joylarni o'quvchilarning o'zlariga ham o'qitish mumkin. Matnni o'qish jarayonidayoq uning mazmunini o'quvchilarning tushunish darajasi tekshiriladi. o'qituvchi dars davomida o'quvchilarga savollar berib darslik matniga tez-tez murojaat qilib, undan yangi iboralar, atamalarni, qiyin jumlalar mazmunini tushuntirib beradi, bu bilan o'quvchilarni darslik matnini e’tibor berib, tushunib o'qishga o'rgatadi, ularning uyda darslik ustida mustaqil ishlashlariga tayyorlaydi. o'quvchilarni tarixiy materiallariga tushunib, matnni o'qishda ma’lum darajada malaka hosil qilganlaridan keyin matnning eng muhim va qiyin joylarini izohlab o'qishga o'tiladi. Izohli o'qish ham o'qituvchining bayoni bilan birga olib boriladi. o'qituvchining o'z bayoni davomida darslik matnini xususan matndagi ayrim murakkab joylarni izohli o'qish usuli hatto yuqori sinflarda ham qo'llaniladi.
O'qituvchining o'z bayonida o'quvchilar diqqatini darslik matnidagi ayrim jumlalar va iboralar jalb etadi. o'qituvchi ba’zi jumla va tushunchalarning mohiyatini ko'rib chiqish paytida o'quvchilarning diqqatini darslikdagi ibora va tushunchalarga tortib, agar zarur bo'lsa ularning mazmunini tushuntirib beradi, o'quvchilarning mavjud bilimlariga suyanib, bu tushunchalarning umumiy xislatlarini, farqlarini, sabab natijalarini, ular o'rtasidagi bog'liqlikni hamda qonuniyatlarini o'zlashtirib olishlarida yordam ko'rsatadi. Bunda o'quvchilar bilim olishining har uchchala manbai:
Og'zaki bayon, matn ustida ishlash, ko'rgazmalilik va amaliy ishlar metodi ishtirok etadi.
Darslik matni mazmunini o'zlashtirishda uning har bir paragrafini tahlil qilish va ular ustida o'quvchilarni mulohazalarni yuritish katta ahamiyatga egadir. Masalan, o'qituvchi o'quvchilarni darsda o'tilayotgan paragraf matnida qo'yilgan muammolarni va uning mavzutik strukturasini ajratib berishni topshiradi.