Qarshi davlat universiteti iqtisodiyot kafedrasi davlat boshqaruvida inson resurslari

Iqtisodiyotdagi o‘zgarishlar. Amerikada biznes yuritish usullari kundan-kunga o‘zgarib bormoqda. Menejerlar hamisha o‘z tashkilotlarining keng qamrovdagi ichki o‘zgarishlariga duch keladilar. Ishchi kuchining demografik tasnifi, texnologiya, bozor, raqobat, boshqarish va tashkillashtirish shakllari, shuningdek insonlarning fikr va g‘oyalaridagi o‘zgarishlar tadbirkorlik faoliyatidagi barcha yo‘nalishlarning bir shakldan ikkinchi shaklga aylanishiga olib keladi.
O‘tmishda ko‘pchilik firma va xodimlar o‘rtasidagi munosabatlar o‘zaro tushunish va yon bosishga asoslangan edi. Hozirgi kunda esa xodimlarni o‘z ishlariga doimiy bog‘lab qo‘yish o‘rniga, kompaniyalar iqtisodiyotdagi o‘zgarishlarga qarab, ishdan bo‘shatish uslubini keng ko‘lam-da qo‘llamoqdalar. Ilgari bir o‘rtamiyona xodim o‘z hayoti davomida atigi ikkita kompaniyada ishlashga ulgurar edi, hozir esa har 3-7 yilda o‘zgartirib turadi.
Iqtisodiyotdagi tarkibiy ko‘chish – ishlab chiqarish sohasidan xizmat ko‘rsatish sohasiga tomon harakatlanishi tufayli sanoatda mashg‘ul bo‘lganlarning ko‘pchiligi bo‘sh qolib, mazkur sohaga kadrlar oqimining to‘xtashiga va ishsizlikka olib keldi. Bir vaqtning o‘zida, texnologik jarayon malakaga qo‘yiladigan talablarni kuchaytirib, shu yo‘nalishda ishlagan kam malakali va sanoat xodimlarining yangi ish joylarda ishlash uchun kerak bo‘lgan tayyorgarlik darajasiga to‘g‘ri kelmasligiga olib keldi. Ta’lim darajasi past bo‘lgan amerikalik ishchilar yuqori malaka talab etmaydigan ish joylari uchun kurashda Osiyo va Lotin Amerikadan kelayotgan xorijiylar tomonidan kuchli raqobatga duch kelmoqdalar.
"Demografik portlash farzandlari" kompaniyalarning kichrayishi evaziga kamayib borayotgan istiqbolli mansablar uchun bir-birlari bilan raqobatlashmoqdalar. Bu hol, ko‘pincha, xodimlarning o‘sishini chegaralab, insonni ish joyi bilan bog‘liq istiqbolidan mahrum etib, noroziliklarga olib keladi. Ommaviy ishdan bo‘shatishlarning hisobiga yuqori texnologiyalarga ega bo‘lgan eng ilg‘or kompaniyalarda ham o‘zining ish joyini yo‘qotishdan qo‘rqadigan xodimlar bor. Albatta, bunday xavfni sezib turish, ishlab chiqarish samaradorligiga ta’sir etib, kompaniyaga nisbatan sadoqatli bo‘lish hissidan yiroq bo‘lishga majbur qiladi. Haqiqatan ham, "Time" va "CNN"ning hamkorlikdagi tadqiqoti davomida shu narsa ma’lum bo‘ldiki: 57% odam kompaniyalarning o‘z xodimlariga xayrixoh emasligini, 67% esa xodimlarning kompaniyaga nisbatan xayrixohlik bildirmasligini ta’kidladilar.