Qarshi davlat universiteti amaliy matematika va informatika kafedrasi

R E J A :

1. 
   Antivirus programmalar va ularning ahamiyati
   
2. 
   Adinf revizor programmasi.
   
3. 
   Kasperskiy laboratoriya mahsuloti.
   
4. 
   Ehtiyotkorlik tadbirlari
   

1984 yili AQSH dagi Loxay universitetida o’tkazilayotgan axborotlarning havfsizligi buyicha o’tkazilayotgan 7-konferentsiyada F.Koyen tomonidan «Kompyuter virusi» termini ishlatildi.

Qiska vaqt ichida virus muammosi juda tez o’sdi. Virus dasturlari uncha katta sig’imga ega bo’lmaydi, ular asosan Assembler tilida yozilgan bo’ladi. Ma’lum shart bajarilsa, o’z –o’zidan ko’payish xususiyati faollashadi.

1987-1989 yillarda IBM PC da «Brain», «Viena», «Cascade» viruslari paydo bo’ldi. Ekranda harflar to’kila boshladi, foydalanuvchilar o’z manitorlarini tamirlashga shoshilganlar to’dasi paydo bo’lgan, so’ng kompyuter boshqa yerliklar gimnini chala boshladi. Hamma tushundiki, bu virus, bitta emas balki o’nlab viruslar paudo bola boshladi.

«Brain» virusi Boot sektor ustidan g’olib bo’ldi. Bunday zaharlarga qarshi Anti–kat dasturlar (Oleg Kotik tomonidan) yaratila boshlandi. Anti–kat «Time» virusini aniqlashga imkon berdi.

Viruslar ko’pincha EXE yoki COM kengaytmali fayllarga tez ilashishi bilan, ularni ishdan chiqara boshlaydi.

Ko’rinmas viruslardan biri «Biast-512» paydo bo’lishi bilan kompyuterlarning janjalkashli kasalliklari paydo bo’la boshladi.

Faylli viruslar faylning boshlanish qismiga yoki faylning oxiriga ilashib oladi. Viruslar faylning o’rtasiga, faylning jadval qismlaridagi bo’sh sohaga yoki matnli fayl qismlariga ilashib oladi.

Faylli viruslar hatto o’zining nusxasi operativ xotirada mavjudligini tekshiradi, agar topilmasa, xotirani ishg’ol qiladi va undagi fayllarni zaharlaydi.

Yuklovchi viruslar sistemali diskning, vinches-terning yuklovchi sektorlarini zaxarlaydi.

Yuklovchi virusning ishlash prinsipi operatsion sistemaning yuklash algaritmiga asoslangan bo’lib, yuklovchi (Boot–programm) dasturini bo’zib yuboradi, ya’ni programma tarkibiga qandaydir simvollarni joylashtiradi.

Makro viruslar Microsoft Office tarkibiga kirgan ilovalarning ichki foydalanadigan tili VBA bo’zilishi bilan bog’liq bo’ladi.

Tarmoq viruslari global, lokal tormoqlar bilan ishlaganda paydo bo’ladi va protokollarni bo’zib yuboradi. Tormoq viruslarining ishlash prinsipi asosan tarmoq orqali mustaqil ravishda o’z kadrlarini junatib yuboradi. Tormoq viruslariga Morris viruslarin misol keltirish mumkin.