Qarshi davlat universitet ijtimoiy fanlar kafedrasi «tasdiqlayman»

X U L O S A
Har qanday g‘oyani, har qanday mafkurani ham inson yaratadi. Aniqroq qilib aytganimizda, g‘oyalar dastlab yakka kishining ongida tug‘iladi. Mafkura yordamida harakatga keladi. Fuqarolar dunyoqarashiga aylanadi. Kundalik amaliy faoliyatiga, turmush tarziga o‘z ta’sirini o‘tkazadi va uni yagona maqsad sari yo‘naltiradi. Inson o‘zi ishlab chiqargan bunyodkor g‘oyalardan, mafkuralardan zavq-shavq oladi, kuchiga-kuch, quvvatiga-quvvat qo‘shiladi. Vayronkor g‘oyalardan afsus-nadomatlar chekadi, iztirobga tushadi, pushaymon qiladi. Bunyodkor g‘oyalar insonni oliyjanob maqsadlar tomon boshlasa, vayronkor g‘oyalar uni inqiroz tomon yetaklaydi.
Insoniyat bosib o‘tgan tarixiy taraqqiyot yo‘liga diqqat bilan razm solsak, millatlar, xalqlar yoki davlatlar rivojiga ta’sir ko‘rsatgan g‘oyalar, mafkuralar jahon sivilizatsiyasining yirik xazinasiga aylanganiga guvoh bo‘lamiz. Ushbu xazina millionlab odamlar uchun bitmas-tuganmas madaniy-ma’naviy ozuqa manbai bo‘lib xizmat qilayotir. Vayronkor g‘oyalar esa insoniyatning barcha avlodlari tomonidan qattiq qoralanmoqda. Xuddi shuning uchun ham insoniyat tarixi g‘oyalar, mafkuralarning vujudga kelishi va ular orasidagi kurash tarixidir.
Tayanch tushunchalar
G’oya, g‘oyalarning shakllari: diniy, badiiy, ilmiy, falsafiy g‘oyalar, ijtimoiy-siyosiy g‘oyalar, milliy g‘oya. Mafkura, mafkuraning tarixiy shakllari, monizm, dualizm, plyuralizm, materializm, idealizm, shovinizm, fashizm, bolshevizm, aqidaparastlik.
Takrorlash uchun savollar
1. G’oya nima? G’oyalarning qanday turlari mavjud? Bunyodkor g‘oyalar va vayronkor g‘oyalarga misollar keltiring.
2. Mafkura nima? Mafkuralarning ³anday tarixiy shakllari bo’lgan?
3. Davlatlar va millatlarning yuksalishi yoki tanazzulga uchrashida mafkuraning ahamiyati qanday?
4. Mafkurasiz millat va g‘oyasiz inson bulishi mumkinmi?
Adabiyotlar

1. 
   Karimov I.A. Jamiyatimiz mafkurasi xalqni – xalq, millatni – millat qilishga xizmat etsin // «Tafakkur» jur. 1998.
   
2. 
   Karimov I.A. Tarixiyxotirasizkelajakyo’q. T., Sharq, 1998, 32-b.
   
3. 
   Karimov I.A.O’zbekistonXX1 asrgaintilmoqda. T., «¤zbekiston», 2000.
   
4. 
   Karimov I.A. Milliy istiqlol mafkurasi – xalq e’tiqodi va buyuk kelajakka ishonchdir. – «Fidokor» gazetasi, 2000 yil, 8-iyun.
   
5. 
   Temur tuzuklari. T., G’. G’ulom nomidagi nashriyot-matbaa birlashmasi, 1991, 112 b-34 b.
   
6. 
   Milliy istiqlol g‘oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar. T.: O’zbekiston, 2000.